ОЙУУНУСКАЙ ООННЬУУТА
(Олох дуу? Түүл дуу?)
(Поэма)
Кып-кыра
Төгүрүк уот мээчик
Иннибэр төкүнүйэр…
(Суоһааны «Санаа хараҕа»)
(Олох дуу? Түүл дуу?)
(Поэма)
Кып-кыра
Төгүрүк уот мээчик
Иннибэр төкүнүйэр…
(Суоһааны «Санаа хараҕа»)
БЭРИЭЧЧИТ
Тыла суох тыҥаабыт чуумпуттан
тыллан кэлэр тыл кута,
Төгүрүк кураанах иһигэр
тууйуллан сыппыт
ыллаан барар
тыҥ хатыыта.
Кууран турбут кураанах иһит
курааннаабыт уоһун
күөҕүнэн аҕыыр,
көҥүл кутуллар
куолайым күндүтүн
көнтөстөөн баайа
хоһоон суруллар.
Өйдөөн кэллим
аспыт ааным
тоҕо ыараханын күлүүһэ,
умнуллубут таас сүгэһэр
чэрдийбэтэх бааһын оннун.
Өйдөөн кэллим
сытыы кылыс
биитин бигиир хаарыйыытын,
таммах-таммах тохтор дорҕоон
туустаах хаанныы аһыытын.
Өйдөөн кэллим
үрүҥ лиискэ
тииҥ тилэҕинии тэнийэ,
аҕыс иилээх аан дойдум
биэтэһинии тиириллэ.
Аан арыйыы
Хайа эрэ
Уот тутааччы
Аан таһыгар көрсөр…
(Суоһааны «Сэттис аан»)
Тугу эрэ этиэх санаа эргиллэн кэлэ-кэлэ бу ааҥҥа тохтуур. Аан нөҥүө үгүс киһи саҥата чугаһаан кэлэн бүтэҥитик иһиллэр. Ханнык тылынан саҥаралларын билбэппин. Өйдүүр курдукпун ол эрэн. Иһирдьэттэн ким эрэ ыксатар саҥата ыҥырар… Аан арыллан кэлэр…
Тыла суох тыҥаабыт чуумпуттан
тыллан кэлэр тыл кута,
Төгүрүк кураанах иһигэр
тууйуллан сыппыт
ыллаан барар
тыҥ хатыыта.
Кууран турбут кураанах иһит
курааннаабыт уоһун
күөҕүнэн аҕыыр,
көҥүл кутуллар
куолайым күндүтүн
көнтөстөөн баайа
хоһоон суруллар.
Өйдөөн кэллим
аспыт ааным
тоҕо ыараханын күлүүһэ,
умнуллубут таас сүгэһэр
чэрдийбэтэх бааһын оннун.
Өйдөөн кэллим
сытыы кылыс
биитин бигиир хаарыйыытын,
таммах-таммах тохтор дорҕоон
туустаах хаанныы аһыытын.
Өйдөөн кэллим
үрүҥ лиискэ
тииҥ тилэҕинии тэнийэ,
аҕыс иилээх аан дойдум
биэтэһинии тиириллэ.
Аан арыйыы
Хайа эрэ
Уот тутааччы
Аан таһыгар көрсөр…
(Суоһааны «Сэттис аан»)
Тугу эрэ этиэх санаа эргиллэн кэлэ-кэлэ бу ааҥҥа тохтуур. Аан нөҥүө үгүс киһи саҥата чугаһаан кэлэн бүтэҥитик иһиллэр. Ханнык тылынан саҥаралларын билбэппин. Өйдүүр курдукпун ол эрэн. Иһирдьэттэн ким эрэ ыксатар саҥата ыҥырар… Аан арыллан кэлэр…
Бастакы хардыы
Бүтэй кэм.
Таҥха Хаан ыйа.
Иһийии. Ньимийии.
Иһиллэнии. Иитиллии.
Бүтэй кэм.
Таҥха Хаан ыйа.
Иһийии. Ньимийии.
Иһиллэнии. Иитиллии.
Уу дьулайбынан
Имнээн биллэ
Илиҥҥи тыал имэрийэр.
Арҕаа саспыт саҕахха
Ааспыт сыылан тахсар…
Айан…
Все одинаково темно;
Все в мире переплетено.
Осип Мандельштам
Доверьте мне сегодняшнюю ночь.
Я потайной фонарь держу под шалью.
Марина Цветаева
Илиҥҥи тыал имэрийэр.
Арҕаа саспыт саҕахха
Ааспыт сыылан тахсар…
Айан…
Все одинаково темно;
Все в мире переплетено.
Осип Мандельштам
Доверьте мне сегодняшнюю ночь.
Я потайной фонарь держу под шалью.
Марина Цветаева
«Саха абааһы буолбута».1
(Ама дуу?)
Хараҥаҕа ким эрэ көхсүн этитэн ылар.
……………………………………………
Суохтан ыла суоҕу супту көрөн олорон
Ойуунускай Былатыан
оонньуу кэриэтэ суруйан кэбиспитэ
уоһун төбөтүнэн мүчүйэн ыла;
ойох ылар саастаах уол оҕону
көҥдөй төҥүргэс үүтүнэн –
кыбыылаах от үөһэ олордо түһэрэ.
Күрүө быыһа суох күрүөлэнэн турар –
көтөҕөтө суох. Өрүү күөх.
2
Атырдьах уһуга атаран көрбөтөх –
Сээркээн Сэһэн оҕонньор
түп этэн түстээбитэ –
Имхотеп улуу тутуутун
өрө үүнэн тахсыбыт
үрдүк мындаатынан дьиппинийэ,
Халлаан Уолун хайыһарын суолун
хатыылаах күлүүһүнэн хараҕалаан турдаҕа.
Куорсун илбис төрдүгэр
кулут буолбут куттаахтар
куттаммакка аттаммыт
курулуу көппүт айаннара
Шампольон аахпатах аас тылынан амалыйа,
Ману сахтан саҕыллыбыты
кистии тутан кэриэлитэн, си буолуохтааҕар
сэһэргиир кэриэтэ сурукка түһэрэн
этэн кэбистэхтэрэ. Итэҕэй итэҕэйимэ.
Уордаах Улуу Тойон уолугун үүтүнэн
ундаардаан көрбүт Ойуун ууһун оҕото
(Ама дуу?)
Хараҥаҕа ким эрэ көхсүн этитэн ылар.
……………………………………………
Суохтан ыла суоҕу супту көрөн олорон
Ойуунускай Былатыан
оонньуу кэриэтэ суруйан кэбиспитэ
уоһун төбөтүнэн мүчүйэн ыла;
ойох ылар саастаах уол оҕону
көҥдөй төҥүргэс үүтүнэн –
кыбыылаах от үөһэ олордо түһэрэ.
Күрүө быыһа суох күрүөлэнэн турар –
көтөҕөтө суох. Өрүү күөх.
2
Атырдьах уһуга атаран көрбөтөх –
Сээркээн Сэһэн оҕонньор
түп этэн түстээбитэ –
Имхотеп улуу тутуутун
өрө үүнэн тахсыбыт
үрдүк мындаатынан дьиппинийэ,
Халлаан Уолун хайыһарын суолун
хатыылаах күлүүһүнэн хараҕалаан турдаҕа.
Куорсун илбис төрдүгэр
кулут буолбут куттаахтар
куттаммакка аттаммыт
курулуу көппүт айаннара
Шампольон аахпатах аас тылынан амалыйа,
Ману сахтан саҕыллыбыты
кистии тутан кэриэлитэн, си буолуохтааҕар
сэһэргиир кэриэтэ сурукка түһэрэн
этэн кэбистэхтэрэ. Итэҕэй итэҕэйимэ.
Уордаах Улуу Тойон уолугун үүтүнэн
ундаардаан көрбүт Ойуун ууһун оҕото
Ойуунускай Былатыан быалаах суругун
быктарбыт оонньуута,
сэкэрээн-сэкэрээн сэһэн, кэпсээн буолан
кэккэлэһэн кэбиспиттэр…
3
Сымыйа диэҕи кырдьык курдук,
кырдьык диэҕи сымыйа курдук
ойууланан турар Оонньуу дойдута
Олоҥхо кэриэтэ аһаҕас оройо.
Оонньуу хантан саҕаламмытын,
ханан кэлэн түмүктэниэҕин
этэн биэриэх биллэрээччи –
быыс аһааччы суох.
Оонньуу аата оонньуу
(Шекспир мээнэҕэ эппэтэҕэ)
оонньооччу онно элбэх –
«Элевсин мистериятын»
ымыылаах түһүлгэтэ
ыалдьыттара аҕыраабат.
Көстүү ахсын уларыйа,
олбу-солбу киирэн кэлэ,
сирэйдэр эмиэ араастар,
сэтиилэнэр күлүктээхтэр;
Имииһит уонна ыраахтааҕы,
ойбон уонна оҕус тириитэ,
ойуун уонна бөлүһүөк,
былаас уонна сытыы кылыс,
Кырдьык уонна Сатана.
Иирбит Ньукуус үүтү суохтуу
ол быыһыгар үлүгүнэйэрэ.
(Кыынньаран биэриэх биллибэт бадаҕа).
Халлаан быарынан сынар
хаҥаан кэлбит най былыт
Наги кыыллыы эриллэр,
Аан дойду саныыр санаата
Кутурҕан Куо сирэйин кэтэн
хараҥаттан бэттэх тахсар.
Бах музыкатын санатар
хантан эрэ кутуллар…
4
Быыс аһааччы суох.
Быыс аһааччы оннугар
уот баара, арай, кытыаста умайар…
(Улуу Кудаҥса күлүгэ онно киирэн ааһар.
Гамлет дуу, биитэр?)
Микен сүппүт саарыстыбатын
ньимиликээн уоһа
харда биэрбэт. Ыйытыма.
Сыана кэтэҕэр турааччы
бэйэтэ эрэ билэр;
хаһыс эргиир биэтэгэр
ханан ким киирэрин,
ханнык үрдэл чыпчаалыгар
хайа сирэй өрөгөйдүөҕүн.
Үкэр куйаас тыыннааҕы,
Сурья, Ра мөссүөннээҕи
иннин быһа хаампаттар,
Эсхил уонна Софокл
сэкэрээн-сэкэрээн сэһэн, кэпсээн буолан
кэккэлэһэн кэбиспиттэр…
3
Сымыйа диэҕи кырдьык курдук,
кырдьык диэҕи сымыйа курдук
ойууланан турар Оонньуу дойдута
Олоҥхо кэриэтэ аһаҕас оройо.
Оонньуу хантан саҕаламмытын,
ханан кэлэн түмүктэниэҕин
этэн биэриэх биллэрээччи –
быыс аһааччы суох.
Оонньуу аата оонньуу
(Шекспир мээнэҕэ эппэтэҕэ)
оонньооччу онно элбэх –
«Элевсин мистериятын»
ымыылаах түһүлгэтэ
ыалдьыттара аҕыраабат.
Көстүү ахсын уларыйа,
олбу-солбу киирэн кэлэ,
сирэйдэр эмиэ араастар,
сэтиилэнэр күлүктээхтэр;
Имииһит уонна ыраахтааҕы,
ойбон уонна оҕус тириитэ,
ойуун уонна бөлүһүөк,
былаас уонна сытыы кылыс,
Кырдьык уонна Сатана.
Иирбит Ньукуус үүтү суохтуу
ол быыһыгар үлүгүнэйэрэ.
(Кыынньаран биэриэх биллибэт бадаҕа).
Халлаан быарынан сынар
хаҥаан кэлбит най былыт
Наги кыыллыы эриллэр,
Аан дойду саныыр санаата
Кутурҕан Куо сирэйин кэтэн
хараҥаттан бэттэх тахсар.
Бах музыкатын санатар
хантан эрэ кутуллар…
4
Быыс аһааччы суох.
Быыс аһааччы оннугар
уот баара, арай, кытыаста умайар…
(Улуу Кудаҥса күлүгэ онно киирэн ааһар.
Гамлет дуу, биитэр?)
Микен сүппүт саарыстыбатын
ньимиликээн уоһа
харда биэрбэт. Ыйытыма.
Сыана кэтэҕэр турааччы
бэйэтэ эрэ билэр;
хаһыс эргиир биэтэгэр
ханан ким киирэрин,
ханнык үрдэл чыпчаалыгар
хайа сирэй өрөгөйдүөҕүн.
Үкэр куйаас тыыннааҕы,
Сурья, Ра мөссүөннээҕи
иннин быһа хаампаттар,
Эсхил уонна Софокл
сиэркилэни өҥөйөн көрөллөр,
Аристофан «Аттаах дьоно»
туораан биэрэллэр аан арыйа:
«Кэл, киир, аас,
хонон ааһар хоноһо!»
Мельпомена, Талия
онно айах туталлар,
Эрато Клиоҕа хоҥкуйан
кифара ырыатын сипсийэр.
5
Айхаллан – оонньуу!
Уруйдан – уксуу!
Дьылҕа Тойон түһүлгэтэ.
Таҥха Хаан тахсыыта.
Халбас хара мөҥүүтэ.
Эһэ үллүк, бөрө олбох,
хатыр тамыйах тириитэ
хадаҕалаан тэлгэммит
Орто курдаах остуол тула –
тымтык тутар дьөһүөлдьүттэр
Агни иннигэр сүгүрүйэ
оонньуу уотун күөдьүтэллэр,
хара бастаах Анубис
кэтиир ону кыраҕытык.
Кэлбит – барар.
Төлкө – төннөр.
Мутук биирдэ быраҕыллар.
6
Оонньуу оройун
аһаҕас ойбоно
халлаан хараҕар көрүнэр.
Эркиҥҥэ түһэр күлүктэр
туспа остуол тардаллар.
Кальдерон хаайыылаах нэһилиэнньигэ
Клотальдолыын көстөллөр,
Герман муннуктан кэтии
ымсыылаах санааны иитиэхтиир.
Хаарты хараҕа тахсар.
Түктүйэ эмэгэт иэхэйдиир.
Имииһит Сүөдэрэппээн
дьоло оонньоон импэрийээл имнэнэр,
соргу соноҕоһо быыра тэбинэ
талкы маһынан битийэр:
«Бу олох дуу? Түүл дуу?» –
Имииһит муҥнаах суланар.
7
Олох – оонньуу!
Олох – түүл!
Игдрасиль мүөтэ.
Сократ испит дьаата.
Альфа сулус илдьитэ.
Фу Си аахпыт суруга.
Баҕах сэргэ баҕалаах,
бакаайылыыр быалаах.
Тапталы туойар
таҥнарар саҥнаах,
Чолбону да суорар
туораан биэрэллэр аан арыйа:
«Кэл, киир, аас,
хонон ааһар хоноһо!»
Мельпомена, Талия
онно айах туталлар,
Эрато Клиоҕа хоҥкуйан
кифара ырыатын сипсийэр.
5
Айхаллан – оонньуу!
Уруйдан – уксуу!
Дьылҕа Тойон түһүлгэтэ.
Таҥха Хаан тахсыыта.
Халбас хара мөҥүүтэ.
Эһэ үллүк, бөрө олбох,
хатыр тамыйах тириитэ
хадаҕалаан тэлгэммит
Орто курдаах остуол тула –
тымтык тутар дьөһүөлдьүттэр
Агни иннигэр сүгүрүйэ
оонньуу уотун күөдьүтэллэр,
хара бастаах Анубис
кэтиир ону кыраҕытык.
Кэлбит – барар.
Төлкө – төннөр.
Мутук биирдэ быраҕыллар.
6
Оонньуу оройун
аһаҕас ойбоно
халлаан хараҕар көрүнэр.
Эркиҥҥэ түһэр күлүктэр
туспа остуол тардаллар.
Кальдерон хаайыылаах нэһилиэнньигэ
Клотальдолыын көстөллөр,
Герман муннуктан кэтии
ымсыылаах санааны иитиэхтиир.
Хаарты хараҕа тахсар.
Түктүйэ эмэгэт иэхэйдиир.
Имииһит Сүөдэрэппээн
дьоло оонньоон импэрийээл имнэнэр,
соргу соноҕоһо быыра тэбинэ
талкы маһынан битийэр:
«Бу олох дуу? Түүл дуу?» –
Имииһит муҥнаах суланар.
7
Олох – оонньуу!
Олох – түүл!
Игдрасиль мүөтэ.
Сократ испит дьаата.
Альфа сулус илдьитэ.
Фу Си аахпыт суруга.
Баҕах сэргэ баҕалаах,
бакаайылыыр быалаах.
Тапталы туойар
таҥнарар саҥнаах,
Чолбону да суорар
дьорҕоот көтүүлээх,
хаттыгас халлааҥҥа
хатыллар ыйаахтаах.
8
Оо, Эрида мэҥиэтэ!
Орто дойду – хараҕын уута.
Орто дойду – хаанын тохтуута.
Икки атах иин хастар
идэмэрдээх иэс баайсыыта.
Хабылык хаба, тыксаан тыкса
күлэр, ытыыр, иэрийэр –
Баартан баар бараммат оонньуута –
Босх киистэтин үс көстүүтэ.
Аалыс Луо баҕана
кэлгиэлээх кэниэрин
кэбин уларыйыыта.
9
Олох икки сирэйдээх.
Кырдьык – кылаан биилээх.
Утарынан ууммут – баһа быстыбыт.
Кыыҥҥа кистээбит – уруйга тиксибит.
Мидия ыраахтааҕыта
Солуон кырдьаҕас,
Мельпомена оонньуутун
угаайытын билэр. Өй ону баһыйар.
Өс номоҕо – ырааҕы ытар.
10
Олох икки күлүктээх.
Сэрии уонна эйэ.
Аньыылаах таптал быатынан
арахсыбат аналлара.
Кыргыс таҥарата – Арес,
Таптал таҥарата – Афродита
кистэлэҥ имэҥнэрин кута –
Улуу Александр – Аристотель үөрэнээччитэ.
Кырыыс хааннаах – сэрииһит,
Албан ааттаах – полководец.
Өрөгөйүн үрдүгэр Солуонтан ыйыппыта:
«Ыраахтааҕы үөрүүтэ диэн тугуй?»
«Кумахха таммалаабыт таммах уу кэриэтэ», –
харданы истибитэ. Дьылҕа Тойон этиппитэ.
Былаас былдьаһыга – нэһилиэнньиктэрин
сиэбитэ.
Таммах уу тэҥэ – саарыстыба сүппүтэ.
11
«Былаас – бөрө.
Былаас – адьырҕа».
Кулгааҕыттан ылларбыт сиэмэх
быһа хадьырыйыаҕын
Тиберий билэр. Цезарь күлүгэ сэрэтэр.
Брут, Лонгин кынчааллара –
адьырҕа килэҥниир аһыылара.
Диоклетиан хаппыыстата –
трон анала буолбатах.
Таҥара бэлэҕэ – Нил
таастыйбыт тыла кэпсиир:
хатыллар ыйаахтаах.
8
Оо, Эрида мэҥиэтэ!
Орто дойду – хараҕын уута.
Орто дойду – хаанын тохтуута.
Икки атах иин хастар
идэмэрдээх иэс баайсыыта.
Хабылык хаба, тыксаан тыкса
күлэр, ытыыр, иэрийэр –
Баартан баар бараммат оонньуута –
Босх киистэтин үс көстүүтэ.
Аалыс Луо баҕана
кэлгиэлээх кэниэрин
кэбин уларыйыыта.
9
Олох икки сирэйдээх.
Кырдьык – кылаан биилээх.
Утарынан ууммут – баһа быстыбыт.
Кыыҥҥа кистээбит – уруйга тиксибит.
Мидия ыраахтааҕыта
Солуон кырдьаҕас,
Мельпомена оонньуутун
угаайытын билэр. Өй ону баһыйар.
Өс номоҕо – ырааҕы ытар.
10
Олох икки күлүктээх.
Сэрии уонна эйэ.
Аньыылаах таптал быатынан
арахсыбат аналлара.
Кыргыс таҥарата – Арес,
Таптал таҥарата – Афродита
кистэлэҥ имэҥнэрин кута –
Улуу Александр – Аристотель үөрэнээччитэ.
Кырыыс хааннаах – сэрииһит,
Албан ааттаах – полководец.
Өрөгөйүн үрдүгэр Солуонтан ыйыппыта:
«Ыраахтааҕы үөрүүтэ диэн тугуй?»
«Кумахха таммалаабыт таммах уу кэриэтэ», –
харданы истибитэ. Дьылҕа Тойон этиппитэ.
Былаас былдьаһыга – нэһилиэнньиктэрин
сиэбитэ.
Таммах уу тэҥэ – саарыстыба сүппүтэ.
11
«Былаас – бөрө.
Былаас – адьырҕа».
Кулгааҕыттан ылларбыт сиэмэх
быһа хадьырыйыаҕын
Тиберий билэр. Цезарь күлүгэ сэрэтэр.
Брут, Лонгин кынчааллара –
адьырҕа килэҥниир аһыылара.
Диоклетиан хаппыыстата –
трон анала буолбатах.
Таҥара бэлэҕэ – Нил
таастыйбыт тыла кэпсиир:
«Халлааҥҥа – Амон Ра,
Сиргэ – ыраахтааҕы».
Силиһэ суох – тиит мас үүммэт.
Сирдьитэ суох – хаас үөрэ көппөт.
Улуу Кудаҥса баһын уҥуоҕун
Улуу Тойон харайбыта.
Эхнатон аатын кырыыһынан сото
кэнниттэн тыал сиксийбитэ.
Осирис суутун умнубукка
«Розетта тааһа» санатар.
Ра – сытыы секира.
Икки атах баһа – биир.
12
Оонньуу – Олоҥхо.
Оонньуу – Веда.
Титаннар кыргыспыт хайалара.
Сирдээх халлаан сэһэннэрэ:
Орто дойду – икки ааннаах,
кэлэр-барар – аартыктаах.
Ыйааһын – икки харахтаах,
үрүҥ-хара – тутар кииннээх.
Өй икки, сүрэх икки
тыыннаах оҕону хайытар
былдьаһыктаах мөккүөрдээх,
баартан баарга баранан бүппэт,
ытык эргийэр ахсааннаах.
Олох – оонньуу.
Олох – түүл.
Сиэркилэни ким көрөр?
Ким кимиэхэ көрүнэр?
Сээркээн Сэһэн ньим барар…
Тахсыы
Сыана кэтэҕэр
Көҥдөй төҥүргэс үүтүттэн көйө көтөн тахсан,
бургунас муоһун курдук бур-бур буруо
бургучуйар.
Холумтаҥҥа быһах биитэ батары анньыллан
турар…
Быыс сабааччы суох.
Арай уот кытыаста кыыһар.
…………………………………………………………
Аан сабыы
Остуолбар Ойуунускай кинигэтэ сытара…
(Суоһааны «Сэттис аан»)
Таҥха ыйа. Түүн.
Таһырдьа тымныы. Хараҥа.
Туймаада сууланар тумаҥҥа.
Сүүрбэ биирис үйэ биһиктэнэр уута
сири тула эргийэр. Иирэр дьаҕа битийэр.
Ханнык көстүү
хаһыс хартыыната
бүгүн манна оонньонор?
Хараҥаҕа ким эрэ көхсүн этитэн ылар.
…………………………………………………………
Силиһэ суох – тиит мас үүммэт.
Сирдьитэ суох – хаас үөрэ көппөт.
Улуу Кудаҥса баһын уҥуоҕун
Улуу Тойон харайбыта.
Эхнатон аатын кырыыһынан сото
кэнниттэн тыал сиксийбитэ.
Осирис суутун умнубукка
«Розетта тааһа» санатар.
Ра – сытыы секира.
Икки атах баһа – биир.
12
Оонньуу – Олоҥхо.
Оонньуу – Веда.
Титаннар кыргыспыт хайалара.
Сирдээх халлаан сэһэннэрэ:
Орто дойду – икки ааннаах,
кэлэр-барар – аартыктаах.
Ыйааһын – икки харахтаах,
үрүҥ-хара – тутар кииннээх.
Өй икки, сүрэх икки
тыыннаах оҕону хайытар
былдьаһыктаах мөккүөрдээх,
баартан баарга баранан бүппэт,
ытык эргийэр ахсааннаах.
Олох – оонньуу.
Олох – түүл.
Сиэркилэни ким көрөр?
Ким кимиэхэ көрүнэр?
Сээркээн Сэһэн ньим барар…
Тахсыы
Сыана кэтэҕэр
Көҥдөй төҥүргэс үүтүттэн көйө көтөн тахсан,
бургунас муоһун курдук бур-бур буруо
бургучуйар.
Холумтаҥҥа быһах биитэ батары анньыллан
турар…
Быыс сабааччы суох.
Арай уот кытыаста кыыһар.
…………………………………………………………
Аан сабыы
Остуолбар Ойуунускай кинигэтэ сытара…
(Суоһааны «Сэттис аан»)
Таҥха ыйа. Түүн.
Таһырдьа тымныы. Хараҥа.
Туймаада сууланар тумаҥҥа.
Сүүрбэ биирис үйэ биһиктэнэр уута
сири тула эргийэр. Иирэр дьаҕа битийэр.
Ханнык көстүү
хаһыс хартыыната
бүгүн манна оонньонор?
Хараҥаҕа ким эрэ көхсүн этитэн ылар.
…………………………………………………………
Түмүк
Улуу Куйаар дуолугар –
тыас суох.
Тыаһа суох барыта устар.
Төрүүр уонна өлөр.
Галактикалар уонна сулустар
Өлүөнэ очуоһунуу
саҥата суохтар.
Саҥата суохтар
үйэлэр өлүктэрэ –
халлаан хараҕар хараллыбыт уҥуохтара,
хараҥа материя ыйыстыбыт бэлэһэр
умуллубут кинилэр хааннаах мөккүөрдэрэ.
Миэлиҥсэ – бириэмэ
мэлийэр бурдуга
сардаҥа сарпанан саккырыы тохтор,
буспут лэппиэскэ көлөһүннээх амтана
харах уута былаһан минньийэр.
тыас суох.
Тыаһа суох барыта устар.
Төрүүр уонна өлөр.
Галактикалар уонна сулустар
Өлүөнэ очуоһунуу
саҥата суохтар.
Саҥата суохтар
үйэлэр өлүктэрэ –
халлаан хараҕар хараллыбыт уҥуохтара,
хараҥа материя ыйыстыбыт бэлэһэр
умуллубут кинилэр хааннаах мөккүөрдэрэ.
Миэлиҥсэ – бириэмэ
мэлийэр бурдуга
сардаҥа сарпанан саккырыы тохтор,
буспут лэппиэскэ көлөһүннээх амтана
харах уута былаһан минньийэр.
Суоһааны
Чолбон. – 2024. – No 6