***
Күһүн. Тымныы тыалга куустаран
Тураллар сыгынньах хатыҥнар,
Чуумпутук ахтыбыт санаабар
Туртаһан, тулаайах курдуктар.
Иччитэх алааһы симиирдии
Саһарбыт сэбирдэх тэлээрэр,
Тиһэҕин үҥкүүлээн эрэрдии
Лабааттан арахсан эргийэр.
Хотуттан соҕуруу көтөллөр
Бу манна төрөөбүт көтөрдөр,
Кинилэр үөһэттэн көрөллөр:
Мин хааллым соҕотох, өтөхпөр…
***
Күһүҥҥү халлааны одуулуур
Ып-ыраас, арылхай харахтар
Бу кэмҥэ сир үрдэ ордугун
Чуумпутук туоһулуур эбиттэр.
Муҥутаан тыллыбыт айылҕа
Тиһэҕин өрүтэ тыынара,
Мунчаарбыт санааҕа сууланан
Сүрэҕи уйаҕас тыынныыра.
Эн сылаас мичээриҥ уулларыа
Бу күһүн маҥнайгы хаһыҥын,
Күн уота өссө да кууспахтыа
Эйиэхэ маарынныыр хатыҥы.
Күһүннүүн биир тэҥник күлэммин
Оччоҕо мин эмиэ үөрүөҕүм,
Ньургуһун иккистээн үүммүтүн
Эйиэхэ уунаары үргүөҕүм…
***
…күрүө нөҥүө эрэ
Туох бары күндү, кэрэ…
Арай мин бу сиргэ
Кэлбитим биирдэ эрэ…
Син биир хаһан эмэ
Олох бүтүө, мин сүтүөм…
Ол иһин, билэ-билэ,
Бүгүн эрэ көҥүл көтүөм.
***
Улар саастаах уол оҕом,
Тугу этиэмий эйиэхэ:
Мин аатым салҕанар олоҕо
Баар соҕотох эйиэхэ…
Буутуҥ этэ бустар эрэ
«Булчут бэрдэ баар!» дэтээр,
Сиһиҥ этэ ситтэр эрэ
Хара үлэттэн толлумаар.
Көрдөрөн туран балыйар
Көҥдөй эрэ буолумаар,
Туттаран туран мэлдьэһэр
Албын киэбин кэтимээр.
Сытар ынаҕы туруорбат
Саха сиэрэ майгылан,
Эркин курдук эрэллээх
Хорсун-хоодуот санаалан.
Оччоҕуна мин ааппын
Мэлдьи тыыннаах оҥоруоҥ,
Кэлэн ааспыт бэлиэбин
Уос номоҕор хаалларыаҥ.
***
Эн «таптыыбын…» дииргин
Мин биирдэ да истибэтим.
Обуйук уоһуҥ сылааһын
Хаһан да билбэтэҕим.
Арай, уун-утары тураҥҥын
Кистии-саба көрөргөр
Эн үөрбүт харахтаргар
Кырачаан лыахтар көтөллөр.
Санныбын илиигинэн
Таарыйбатаргын даҕаны,
Син биир сүрэҕим иминэн
Таайабын ыраас тапталы.
Санаабар, сахаҕа эрэ
Таптыыр диэн маннык кэрэ:
Тылынан кыайан этиллибэт,
Утары тугу да эрэйбэт.
***
…атырдьах ыйыгар, кэрии
Күөҕэ сүтүөн иннинэ,
Түннүк нөҥүө киирэн
Күнүм миэхэ имнэннэ.
Сайын тиһэх күннэрин
Сайыһабын бу бүгүн,
Алаас күөҕэ кэхтиэҕин
Ылыммаппын мин сүгүн.
Тоҕо, туохтан олустук
Харыһыйдым сайыны?
Сиргэ кэлбит олоҕум
Омурҕана буолла дуу…
***
…хаһан эрэ миэхэ эмиэ
Күн хаамыыта тэҥ этэ:
Чаһынан, чааһынан эрэ
Күн тахсара, күн киирэрэ.
Олорбутум мин оннук
Уу чуумпутук. Судургутук.
Арай бүгүн атын, уустук,
Эн эрэ салайарыҥ курдук:
Маҥнай Эйигин кууһарбар
Саҕах кыыһан турбута,
Уоскуттан уурааппын кытары
Илин сарыал тыкпыта.
Эйигин ахтарбын маныы
Эркиҥҥэ сааллыбыт чаһы
Бүгүн тоҕо эрэ бытаарда.
Күн халлааҥҥа ыйанна…
***
Сарсыарда – ороммор
Сүттэ минньигэс түүл,
Сарсыарда – оһохпор
Хараарда сойбут күл.
Ол барыта бөлүүн
Устан ааспыт олох,
Күннүүн тэҥҥэ бүгүн
Кууһар саҥа олох.
Оһохпор хардаҕас
Тыастаахтык умайар,
Олоххо баҕалаах
Сүрэҕим долгуйар…
Мин бүгүн тыыннаахпын:
Тыыллабын… тыллабын…
Сэргиибин олохпун,
Ол иһин дьоллоохпун.
Эн эмиэ хайҕаа дуу,
Мин күндү доҕоруом,
Судургу бу дьолу –
Сирдээҕи олоҕу!
***
Мин саха киһитэ буоламмын
Астына көрөбүн алааһы,
Кэриигэ тураммын ахтабын
Бу манна үөскээбит дьон аатын…
Хатыҥнар суугунуур тыастара
Куруутун санатар курдуктар
Айанньыт оҕотун туһугар
Ийэтэ чуумпутук алгыырын.
Күн күүстээх уотугар бигэнэн
Айылҕа муҥутаан тылыннар
Хас биирдии сүрэххэ ил гынар
Аҕатын уостубат таптала.
Ол иһин алааска улаатан
Сахалыы ураты тыыннаахпыт:
Өбүгэ үгэһин тутуһан
Олоҕу салайсар кыахтаахпыт…
…кэм-кэрдии хайа да биэтэгэр
Үйэттэн үйэҕэ бэриллэн,
Улуулар, Чулуулар ааттара
Ааттата туруохтун алааһы.
Николай Васильев-Харыйалаах Уола
Чолбон. – 2022. – №10