Иван Гоголев-Кындыл хоһоонноро

КЭЛЭР КЭМ Поэттардыы арыт мин Саҥата суох мунчаарабын, Тарбахпынан бэрийэбин Оргууй-оргууй гитарабын.   Олох хаҥыл долгунун Дьалкыырыттан салгыбатым, Уруккуну-хойуккуну Санаан да санньыйбатым. Уйдарабын мин кэнэн Баҕа санаа кынатыгар, Үктэнэбин кэлэр кэм Дьэрэкээн кырдалыгар.   Кырдала да ол кэм үрдүк, Сассыардата...

«Көттүгүт, көстүгүт мин курдук үүрүллэн, хотугу кыраайтан соҕуруу дойдуга…»

Быйыл алтынньы 15 күнүгэр нуучча лите­ратуратын уран ууһа Михаил Юрьевич Лермонтов төрөөбүтэ 210 сылын туолла. Кини айар үлэтэ саха суругунан уус-уран литературата, саха аныгы...

«Тыы тумсуттан тохтор таммахтар…»

*** Эйигинэ суох сирим сиҥнэн, Сиигэ суох курдук        хайыта барбатаҕым. Эйигинэ суох иинэн-хатан, Иирэ талах курдук        ибигирии турбатаҕым. Биитэр төлө баран, Төлөнү күөдьүтэн, атыҥҥа      ...

ДЬИҤ САЙДЫЫГА ДЬУЛУҺУОҔУҤ!

ҮтүргэннээхҮйэбитин,КүөнтэһиилээхКэмнэрбитин,СаарабыллаахСайдыыбытынЫксатабыт,Ыктарабыт,ОлохпутунОҥостуна,КэскилбитинКэҥэтиһэ… АтаскыныынАргыстаһар,ДоҕоргунуунДойҕохтоһор,ЫалларгыныынЫаһахтаһар,ТойоттордуунТоккоолоһорТоҕо эрэТабыллыбат,Туохтан эрэТуттунабын. Тылбыт-өспүтТатыарыйар,Түҥ үгэспитТутахсыйар,Кэхтэр кэмҥэКичээхтэһэн,Өһөр күҥҥэӨссө түмсэнӨксөкүлээхӨйөбүллээхКэс тылыттанКүүс ылыаҕыҥ!Саха омукСатаабатаСуоҕун курдукСаныаххайыҥ…Дьаныарынан,Дьоҕурунан,ТулуурунанТуругуранАан дойдугаАатырыаҕыҥ,Дьиҥ сайдыыгаДьулуһуоҕуҥ! ТУРУОРСАР БАҔАБЫТ ТУОЛУОҔА… ...

Сүөкүччэ уонна Былатыан

(Поэматтан быһа тардыы) IIIТимир суол кыл курдук сыыйылла тыргылларТимир көлө дьаалы арҕааны туһулаанТибийэн-табыйан, өрүтэ уһуутаан,Түүннэри-күннэри тигинии тиргиллэр,Ыарыыта бэргээбит Сүөкүччэ ньим сытарАттыгар Былатыан төбөтүн санньытар. Төбөтүн төҥкөтөр,...

«Уордаах Терек куллур-халлыр очуос таастарын охсор…»

Бүгүн, алтынньы 15 күнүгэр, нуучча литературатын уран ууһа Михаил Юрьевич Лермонтов төрөөбүтэ 210 сылын туолла. Кини айар үлэтэ саха суругунан уус-уран литературата, саха аныгы...

«Дьэс солуур түгэҕин тиэрэ баттаабыт курдук…»

Сахалартан бастакынан Нуучча географическай уопсастыбатын кыра кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыт уустук уонна ураты дьылҕалаах, дэгиттэр дьоҕурдаах саха чулуу дьахтара Мария Николаевна Петрова киэҥник биллибит...

Дмитрий ДЫДАЕВ

«О, тыаллар, сааскы тыаллар, чэбдик тыаллар...» Быйыл «Хора быраат хара убайыгар суруйбут суруга» диэн саха уус-уран литературатын биир уустук дьылҕалаах айымньытын айбыт поэт Дмитрий Дыдаев...

«Бараммат-хороммот банаардаах сырдыкка…»

Амма АччыгыйаМАҤНАЙГЫ УЧУУТАЛБАР Бараммат-хороммотБанаардаах сырдыккаБаҕабын толорорБастыҥныыр доҕорбун, Ааҕаммын, айхаллыырДьоллордоох тускугаУһуйан үөрэппитУчуутал убайбар – Эдэрдиир бэйэккэмЭрчимнээх сүрэхтэнЭрэйи чэпчэтэрЭҕэрдэ ыытабын! Далайым уутугарТаҥнастан сытыахпынДалаһа кэбиһэнТаһырдьа таһааркар, Алаарыйар сырдык,Айхаллаах кырдьыкАйанын суолугарАтааран киллээркэр — Эдэрдиир...

Тылбаастар

Хаайыылаах Хаайыы никсигэр хатанан сытабын,Хааччах биһиктээх мин хотой уолабын.Курус доҕорум кынатын сапсыйар,Хааннаах ыһыгын таһырдьа тоҥсуйар. Аһын быраҕан, түннүкпүн өҥөйөрМиэхэ санаабыт бииргэтин өйдөтөр;Көрөр көҕүтэ, ыҥырар хаһыытаЭтиэн баҕарар:...

һИИНДИ ТЭТЭРЭЭТИТТЭН

АЙАР ТАЛЫЫ ЫАРЫЫТА Эмиэ ый сырдыга кумааҕыСурдурҕас суугунун суохтаатым.Сыа хаарга көй көмнөх сырылыыУот саҕа сатыырын санаатым. Айар кут кынатын дохсунаСалгыммын саймаарда аймаата,Иэйэр тыл иччитин суратаСулуһу аахтара...

НАТАЛЬЯ ХАРЛАМПЬЕВА,

саха норуодунай поэта «КӨТӨН КҮПСҮЙ ҮРДҮККЭ...»          *** Саҥата суох хаалыам. Ол ордук. Быһаарсарга олох тиийбэтэ. Көрүмэ дуу хомойбуттук, Ааста олох үтүөтэ. Аны кэлэн хатыҥ чараҥ Суугунугар суулуо суоҕа, Сулус оҕото халлаантан Имнэнэ кучуйуо...

Константин Сосин

ҮС ХОҺООН САХА ПОЭЗИЯТА Поэзия  - киһи курдук, Кубулҕаттаах майгылаах Арыт намыын, арыт ыгым: Ахсым, холуон айаннаах          Поззия - истиҥ доҕор,          Хоноһолуу тиийиэҕэ.          Хоһоон тыллаах Көстөкүүннүүн          Хоско киирэн кэлиэҕэ. Поэзия...

«Өйдөөх тыл биллиэ – өлбөт кэм кэлиэ!»

(Бэргэн этиилэр) Бэйэбэр Мин үлэлэрбинБэлэмнээх киһи өйдүүр,Мин бэлиэлэрбинИлгэлээх киһи өйүүр.(К., 106 с.) Көтөҕүллүү Ийэ тылтыыннааҕын тухары –Ол омук чөл тыыннаах,Төрүт хаанааттааҕын тухары –Алгыс диэн санаалаах!(К., 119 с.) Боотур көмүскэлэ Саха...

Хабырыыс Ондороос

«ПОЭТ - ҮРҮҤ, БООТУР – ХАРА СААХЫМАТ ХАРАҔА СУОЛЛААХТАР...» КАЗАНЬ Казань үрдүнэн - былыт куруһубата, Кабаан күөлүгэр - ырам үрүҥ кубата. Бу куорат тэргэн аартыктарын анныгар Үйэлэр быыллаах ыырдара...

«Айыыны өйдүүр иһин…»

ЫРЫА АЙЫЫТА Ырыа айыыта сайын Хас нуоҕай умнас аайы Иһийэр уу-чуумпутук, От-мас иччитин курдук. Алгысчыт санаалаахха, Ырыаһыт дууһалаахха Айыы аартыгын тэлэ Иэйэр дииллэр илэ. Олох уохтаах сүмэтин, Туойуу кыырай сүргэтин Ол ыччат ырыатыгар Оччоҕуна алкыйар. Тылын истиҥ...

«Күн миигин өрүү көрүө ийэлии имэрийэ…»

*** Туох да буолбатаҕын курдук Салгыы олоробун. Эн биһиги көрсүбүппүтүттэн сылтаан, Кырдьык, күн арҕааттан тахсыбатаҕа, Кыс ортото эмискэ Күөрэгэй дьырылыы туойбатаҕа, Соһуччу тоҥ хаары тобулан Тылла охсубатахтара Сааскы ньургуһуннар. Мин эмиэ, Өрүү буоларыныы, Түбүккэ-садьыкка Өрүһүспүттүү умсабын, Уохтаахтык убураабыт...

«Мин дойдубар – Тулдалга…»

Эбээн кэпсээнэ Тыаҕа улар куллургуур,Хара тураах хааҕыргыыр,Чыычаах үөрэ чырыптыыр,Модьу атах модьугуТүүнү аймыыр: «У-һу-һуу!..»,Туохтан үөрэн дьэргэйдэКугас баттах кукаакы?Ийэ таба хордургуур,Тугут эмиэ хордургуур –Ханна эрэ табаһытХаһыытыырын истэннэр,Түүнү...

Ыһыах күн

Чэмэлийэн ыраас да күн буолбут. Ыһыахха анаан оҥорон биэрбит курдук. Ама, маннык күҥҥэ ким үөрбэт-көппөт буолуоҕай. Сайыҥҥы ыраас халлаан кытай торҕотун тэниччи таппыт курдук...

КЫРЫА КЫҺЫН СЫЛААС ТЫЛЛАРА

(Үс түһүмэхтээх хоһоон бөлөҕө) БАСТАКЫ ТҮҺҮМЭХ БАЛАҔАҤҤА САНАА Көтүмэх буолбатах, симик Санаа кыыма Иэйии көмүлүөгүттэн Күөдьүйэр, Тымныы буолбатах, көҥүл Халлаан салгына Таптыыр Дьокуускайбын Кууһан ылар. Хоһоон буолбатах, иэйии Түннүк тааһыгар Оһуор эмэгэт буолан Ойууланар.          ҮТҮӨ ТЫМНЫЫ Дьокуускай. Ахсынньы тумана. Түннүгүм...

«Таптал – кэлиэ үтүө киһиэхэ…»

Анал байыаннай дьайыыларга баҕа өттүнэн баран сырдык тыынын толук уурбут хорсун боотур, Дьааҥы улууһуттан төрүттээх поэт, Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун иһинэн Эдэр литератордар сүбэлэрин...

УРАҺАҔА ТӨРӨӨБҮТҮМ

Кылбачыйар кыраһалаах Кыһыҥҥы тыаҕа биир түүн Унаарыйар буруолаах Ураһаҕа төрөөбүтүм. Силлиэ тыал сирилиирин, Кутаа уот тыһыргыырын Истэ-истэ ийэм миигин Бигээхтиирэ дьыбар кыһын. Ый иэдэһэ тэтэрэ Үөлэһинэн одуулуура, Ийэбиниин биһик нарын Ырыатын ыллаһара. Ыллаһара ол ырыаны Көмнөх хаардаах...

Мин сырдык сыһыым

КҮӨХ ХОНУУ Быыллаах уонна бырыылаахБылыргы ДьокуускайтанДэхси сир – күөх кырыстаахДьиктитинэн ураты. Сааһын өрүү уу ылар –Саатырдар харах далын.Үчүгэй да манна буолар –Үөһээ халлаан, сир-далай! Сотору уубут ханнар,Тот...

Сахалар дивизиялара

75-с кыстык хаардарын харахтарын уотунан                                                                         уулларан, 75-с сааскы көмүөллэрин тимир тилэхтэринэн                                                                         хамсатан, 75-с ньургуһуннарын кыайыы сыдьаайынан                                                          тылыннаран; Арҕааҥҥы кыргыһыылар хонууларыттан, Арҕааҥҥы адьарайдар арҕахтарыттан, Арҕааҥҥы төгүрүктээһиннэр иилэриттэн Хорсуннук өлбүттэр, Ыар толук буолбуттар, Сурахтыын...

«CОҔОТОХ БИИР ТЫЛЫ ЭТЭЭРИ…»

*** Cоҕотох биир тылы этээри Поэт кэлэр бу сиргэ. Соҕотох бэйэтин суолунан тиийээри Ааһар кини уон эргиири. Баҕар, тыллыа кини эппит тыла Сүүһүнэн сүрэх тыла буолан, Хатыҥ чараҥ суугунун тэҥэ Сир үрдүн...

«Хаарынан дуоһуйа хаамаллар саҥа тыллар…»

ЭБЭМ ТИКПИТ СОНО Оҕо сааһым кылгас сиэхтээх,Эбэм тикпит кыра соноДьааҥы тымныытын тулуйара,Орто дойдулуун ситимниирэ. Кыһыны оннук туоруурум –Улуу тымныы учууталлаахКыһалҕата суох сир быта,Орто дойду гражданина! Хаһан оннук...

«Дайыы, дьайыы, сыдьаайыы…»

*** Киҥкиниир киэҥ халлаанКимтэн кииннээх,Хантан хааннаах,Кимҥиний эн диэбиттииХаһааҥҥытааҕар да намтаан,Киэппэр кимэн киирэн,Киһигин дуу,Киигин дуу диэнХам ылан,Ыанньыйбыт ыар санаатынЫараҥнатан аҕалан,Ынчыктатан ыйыһыннарбытЫас хараҥа түүнүгэрКөмүскүөх айылаахКим да...

М.К. Аммосов памятнигар санаа

Дьылҕа хаантан буолбатах,                                сүрэҕим-быарым                                               үүйэ тутан, Ытаан-соҥоон буолбатах,                           кэс санааны санаан, Кэлэн турабын                           памятник аттыгар.. Тыаллаах күн...                           көмүс күн                              саста былыт муоратыгар. Былыттар, ыар-тоҥ былыттар. Бу мин үйэм       тимир...

***Хоһоонньут олоҕо судургу – кырдьыгы кытары кылыйсыы…

*** Бу түгэҥҥэ иһийэн Утуйа сытар тыам сирэ. Биир эмэ киһи дьааһыйа Турдаҕа, оронун дьаһайа... Сарсыарда эрдэ Киэҥ халлаан иэнигэр Бытархай сулустар Тыас иһиллиир курдуктар. ...саҥа күнү саҕалыы Уллуҥум анныгар Хаар тыаһа хаачыргыы Уу чуумпуну уйгуурдар.             *** Хоһоонньут...

Мин бүгүн суруйуо суохтааҕым

* * * Үчүгэй даҕаны сарсыарда ‒ Сүрэхпэр кытары күн тыкта – Тыыннаахпын, ыллыыбын, таптыыбын, Сир дьолун, сайыммын алгыыбын. Үчүгэй даҕаны сарсыарда ‒ Сүрэҕим кытары сылыйда, Былыттан кылайбыт күн уота Санаабын...

Күһүҥҥү түүл

КҮҺҮҤҤҮ ТҮҮЛ Сайыары күһүн саҕаланнар эрэ, Сииктээх тыал илгийдэр эрэ, Хатыҥ сэбирдэҕэ саһардар эрэ, Хараҥа түүннэр үөмтүлэр эрэ, Бөдөҥ сулус суулуннар эрэ, Устугас былыт уһуннар эрэ, Уһун ардах ытаатар эрэ – Дьол...

«Сээдьэ хайата»

АНЫ СААС Аны саас кэлиэҕим, Өймөкөөммөр төннүөҕүм, Күүтээр миигин үрүҥ хаарым, Кылбаа маҥан доҕорум. Үрүҥ таба буолаҥҥын Кыыралдьыта эн сиэлээр, Күлүмүрдэс мойборгунан Далбаатана эн оонньоор. Тоҕойдорго тоһуйаар, Үрэхтэргэ кэтэһээр, Маҥан хабдьы кэриэтэ Үрдүбүнэн эн көтөөр. ЫНЧЫК БУОЛАН...