САХАЛАР РЖЕВТЭЭҔИ КЫДЫЙСЫЫГА

(Командарм Ефремов толуга уонна Арҕааҥҥы фронт снайпердара) Аҕа дойду Улуу сэриитин олуктарыттан ордук үөрэтиллибэтэҕинэн чинчийээччилэр 1942-1943 сылларга буолбут Ржевтээҕи кыргыһыыны ааттыыллар. Үлэһит-бааһынай Кыһыл армиятын Ржев-Вязьматааҕы...

САХА АЙМАХ ТАЛБА ТҮГЭНЭ УОННА КРИВОШАПКИН АТЫЫҺЫТ

Саха бас-көс дьоно былыр-былыргыттан норуот барҕарыытын түстээри, тирээн турар кыһалҕалары быһаараары түмсэр, сүбэлэһэр, мунньахтыыр, улахан сугулааннары тэрийэр үгэстээхтэрэ. XIX–XX үйэлэр кирбиилэригэр ол үгэһи саха...

«Чолбон» сурунаал В.Н. Протодьяконов кэриэһигэр уус-уран литература кириитикэтигэр өрөспүүбүлүкэтээҕи сабыылаах V күрэһин балаһыанньата

1. СҮРҮН ТОРУМ: 1.1. «Саха сирин суруйааччыта» ассоциация, Таатта улууһун Октябрьскай нэһилиэгин дьаһалтата, Дьокуускай куораттааҕы «Чөркөөх түмсүү» уонна В.Н. Протодьяконов аймахтарын өйөбүллэринэн, кини кэриэһигэр «Чолбон»...

Варлам Шаламов «Шерри-бренди»

Варлам Тихонович Шаламов 1907 сыллаахха бэс ыйын 18 күнүгэр Вологдаҕа төрөөбүтэ, прозаик уонна поэт. 1929 сыллаахха, «Ленин кэриэ­һин» дьыалатыгар кыттан, үс сыл Пермь уоба­лаһыгар...

Суоһааны «Тыгын Дархан»

(Хоһоон бөлөҕө)   1. Хаһан эрэ Улуу Или олохтообут Саха кута умнубатах. Ол кэмтэн илдьит туппут Дойдуһа Дархан тусаһата. Бөлүөх хааны бобо тутан Быыкаа ытыс иһигэр, Кэлбит курдуга уҥуор үйэ Кэлгиэтэ суох ордуос тыына. Халыҥ тыаҕа...

«Чолбон» сурунаал 2024 сылы түмүктүүр дьоро түһүлгэтэ

2020 сылтан Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүгэр «Чолбон» сурунаал редакцията сыл түмүгүнэн бастыҥ ааптардары бэлиэтиир. Бүгүн, олунньу 13 күнүгэр, үгэс быһыытынан 2024 сыл түмүгүнэн...

Саха литературатын 125 сылын көрсө 125 кыттааччы

«Чолбон» сурунаал оскуола саастаах оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо өрөспүүбүлүкэтээҕи «Истиҥ кэпсээн» көрүүтүн иккис төгүлүн тэрийэн ыытта. Уопсайа 18 улуустан 130 кыттааччы үлэтэ киирдэ. Дьүүллүүр-көрөр...

«ЧОЛБОН ӨЙ КҮРЭҺЭ» II оонньуу балаһыанньата

Россияҕа ДЬИЭ КЭРГЭН, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр ОҔО СААС сылларыгар аналлаах уонна саха литературата төрүттэммитэ 125 сылын көрсө «ЧОЛБОН ӨЙ КҮРЭҺЭ» II оонньуу балаһыанньата СҮРҮН ТОРУМА 1.1. Бу...

ИСТИҤ КЭПСЭЭН-2024

ОСКУОЛА СААСТААХ ОҔОЛОР уонна УЛАХАН ДЬОН ӨРӨСПҮҮБҮЛҮКЭТЭЭҔИ II КӨРҮҮТҮН БАЛАҺЫАННЬАТА 1. УОПСАЙ БАЛАҺЫАННЬАТА: 1.1. «Истиҥ кэпсээн-2024» оскуола саастаах оҕолор уонна улахан дьон өрөспүүбүлүкэтээҕи II көрүүтүн (салгыы –...

САХА БАСТАКЫ ДЬАХТАР поэта

ИЭС ТӨЛӨҺҮҮТЭ «Кини кимий?» – диэн ыйытар буоллар, бука, «Варвара Потапова», – диэххит этэ. Варвара Потапова саха дьахтар поэзиятыгар гражданныы лиирикэни киллэрбитэ мөккүөрэ суох. Ол...

БУУРҔА

(Мин эһэм оҕонньор кэпсээнэ) Былыыр-былыр арай биирдэ эн хос эһэҥ миигин, эдэр уолчааны, ыраах балыктата —суора...

Дьокуускай куорат классическай архитектурата

Дьокуускай, Саха Республикатын киин куората, 1632 сыллаахха теруттэммитэ. Билигин Дьокуускай - Россия саамай кырдьаҕас куораттарыттан биирдэстэрэ, Иркутскай, Красноярскай, бэл диэтэр Санкт-Петербург куораттартан аҕа. Куоракка...

Софрон Данилов «Аҕас — балыстар»

1941 сыллаахха алтынньы ыйга биһигини, лыжнай батальоҥҥа сылдьар саллааттары, Алтайскай кыраай Бийск куоратыттан тиэтэл үлүгэринэн Новосибирскайга аҕаллылар. Москваттан эвакуацияламмыт танковай завод тутуутугар…Аһыыр ас быстар...

ТОРДОХТОН КҮӨДЬҮЙБҮТ КЫЫМ

(эбээн классик суруйааччыта Н.С. Тарабукин төрөөбүтэ 110 сылыгар) Норуот сүрэҕэ - хатан укулаат. Норуот дьулуурун тууйуо дуу тымныы, Ол дьуоҕа үөһүттэн, Ньукулай, Үөдүйэн тахсыбытыҥ өһөс кыымныы, Үйэҕэ суулунна өй-сүрэх...

Суруктаах хайа – Сиинэ ытык хайата

Ол суорба очумаас тааһыгар Былыргы киһи суруйбут, Мындыр илии соһо тааһынан Ийэ сир тапталын туойбут. Семен Данилов. Саха сиригэр Суруктаах хайалары, ойуулаах-бичиктээх очуостары аан бастакынан сурукка...

БЕРЛИН АННЫГАР

Ахтыы Биһиги 12-с гвардейскай танковай дивизиябыт Германия илиҥҥи уобалаһыгар Померанияҕа тохтоон, Берлиҥҥэ бүтэһиктээх кимэн киириигэ бэлэмнэнэрэ. Мин сулууспалыыр 48-с Вапнярскай - Варшавскай Ленин орденнаах гвардейскай...

Анна Колосова «Аптаах кынат»

Ааҕар «Истиҥ кэпсээн» күрэххэ 1-4 кылаастарга I миэстэни ылбыт Дайаана Максимова, Дьокуускай куорат Саха гимназиятын 3а кылааһын үөрэнээччитэ. Салайааччылара: Попова Мария Петровна, Максимова Вероника...

ЫТАННЬАХ БЫЛЫТЧААН

(Остуоруйа) Күп-күөх күндэлэс халлаан урсунугар араас быһыылаах-таһаалаах былыттар усталлар. Олор быыстарыгар биир наһаа ытанньах былытчаан баар эбит. Кини туох да төрүөтэ суох ытыыра. Хара- ҥа...

КЫРА ДА ЭБИТ — КИҺИ…

Сылдьар ыырым кыараан, сындалҕаннаах айантан сылайан, кылаана сынтарыйбыт сыппах быһах, быатыттан төлө барбыт кырдьаҕас ат кэриэтэ буоламмын, дьэбиннээх тыл быһа сиэн хаҕым эрэ хаалан,...

Леонид Попов хоһоонноро Ахматова тылбааһыгар

Леонид Андреевич Попов 1937 сыллаахха маҥнай бэчээттэнэн саҕалыаҕыттан күн сириттэн барыар диэри отуттан тахса хоһоон, уонча кэпсээн, биир оччо тылбаас кинигэтин литературнай нэһилиэстибэ быһыытынан...

Олимп дабааннарыгар

Киһи-аймах өркөн-өйүн, сайдыытын биир чыпчаала буолбут Олимпийскай Оонньуулар силлиэлэрэ-холоруктара уйгуурдан аҕай аастылар, хайы-үйэ история бэлиэ кэрчигэ буоллулар. Сахалар улуу тренер Д.П.Коркин үтүөтүнэн өҥөтүнэн-мэтээл күлүмнэригэр күөнэхтээбиппит...

идэлги рукопиһын туһунан эттэххэ

Саха биллиилээх суруйааччыта, сэһэнньитэ, романиһа, поэта, кириитигэ, публициһа, Россия Суруйааччыларын союһун чилиэнэ, «Дети Саха- Азия» стипендиата, Төхтүр оскуолатын үрдүк категориялаах учуутала, СР үөрэҕириитин туйгуна,...

Ыһыах былыргыта уонна билиҥҥитэ

Саха сирин үрдүнэн 1990-с сыллартан былыргы ыһыах үгэстэрин сөргүтүү саҕаламмыта. Итини Лазарь Андреевич Афанасьев–Тэрис, Роберт Никифорович Петров, Вильям Федорович Яковлев уо.д.а. иилээн-саҕалаан ыыппыттара. Киһи...

ЭРЧИМЭН ДНЕВНИКТЭРЭ

Саха литературатын биллиилээх кириитигэ, поэт, учуутал, публицист, кэпсээнньит Егор Петрович Шестаков–Эрчимэн олоҕун кэрчик кэмнэрин, кини кыһалҕатын, оҕолоругар кыһамньытын уонна тус бэйэтин бу сыллардааҕы духовнай...

Эһээ Ленин бүтэһик сиэнэ, Ойуунускай айбыт имиджэ уонна ҺӨҔҮҤ

Сахалыы тыллаах саамай кырдьаҕас «Чолбон» сурунаал ыам ыйынааҕы нүөмэригэр: - Эһээ Ленин мэтириэтин илдьэ сылдьар тулаайах хаалбыт уол туһунан Айанньыт «Эр бэрдэ бүдүрүйбэт» сэһэнигэр; - норуот...

Леонид Спиридонов: «Дьиссипилиинэлээх киһи – ситиһиилээх»

Сахаларга билигин үгүстүк «этноцентризм» диэн өйдөбүл көстөр буолла. Ол аата биһиги бэйэбитин омук быһыытынан хайа да норуоттан үрдүктүк сананан, бэл, Өлүөнэ сүнньүгэр маҥнайгы дьон...

Ыһыах – чыпчаал

Ыһыах – саха омук итэҕэлин сүрүн сиэрдэрэ-туомнара түмүллүбүт чыпчаала. Былатыан Ойуунускай маннык этэн турар: «Саха ыһыаҕа – былыргы сахаҕа бэт улахан суолталаах. Кини сүөһү...

Ынах сүөһү – саха тыына

Саха сүөһүтэ уҥуоҕунан кыра, онон этэ, үүтэ аҕыйах. Ол эрээри үүтэ хойуу. Үүтүн сыата элбэҕинэн (хойуутунан), этэ минньигэһинэн олохтоох усулуобуйаны, тымныыны тулуйарынан, ыарыыларга бэриммэтинэн...

БҮТТҮҮН АЗИЯТТАН ТҮМСЭН

Түөрт сыл устата күүппүт күндү күммүт, кэтэһиилээх кэрэ кэммит үүммүт нуурал киэһэтигэр “Туй- маада” стадион дьонунан туолбут, тупсубут киэркэйбит түһүлгэтигэр 14 атын дойдулар, 28...

Пилигримы

«Мои мечты и чувства в сотый раз Идут к тебе дорогой пилигримов»                                        В. Шекспир Мимо ристалищ, капищ, мимо храмов и баров, мимо шикарных кладбищ, мимо больших базаров, мира и горя...

Биһиги кэлэр кэскилбит – эйэ уонна чэчирии сайдыы

Ытыктабыллаах Саха сирин ыалдьыттара! Күндү Саха сирин дьоно! Биһиги республикабыт столицатыгар, Дьокуускай куоракка, 2000 сыл атырдьах ыйын 5 күнүгэр “Азия оҕолоро” Норуоттар икки ардыларынааҕы II спортивнай...