«Баҕарабын аал уотуҥ өссө күүскэ күөдьүйүөн»

(Народнай поэт С.И. Тарасов дьиэ кэргэнин кытта сэһэргэһии)

– Дорооболоруҥ. Сааскы үтүө күнүнэн! – диэбитинэн киирбитим, сырдык күн сыдьаайыныы дьоҥҥо сылаас сыһыаннаах, айар үлэҕэ ылсыыбытыгар аҕалыы кыһамньытын анаабыт ытык суруйааччыбыт Савва Иванович Тарасов дьиэ кэргэн дьонугар.

Киэҥ саалаҕа олорон биһиги төрдүө буолан кэпсэттибит.

Акулина Христофоровна – Савва Иванович олоҕун доҕоро, 50-ча сыл эн-мин дэһэн иллээхтик олорбут кэргэнэ.

Сардаана Саввична – Дьокуускай куорат федеральнай суутун судьуйата.

Күннэй Саввична – Медкиин патологоанатом бырааһа, медицинскэй наука кандидата.

– Манна кэлэн иһэн өйбөр Савва Иванович олох эдэригэр, 22-р суруйбут «Чараҥнааҕы сэлиэһинэй» диэн хоһоонун тылларын бэрийэ истим. Өрдөөҕүтэ, былыр диэҥҥэ чугаһа дуу… мин оҕо эрдэхпинэ, тыа кулуубар кэрэ куоластаах ньирэй көрөөччү кыыс ыллыырын сэргээн истэрбит. Ити өлгөмнүрэ үүммүт сэлиэһинэй сонуогун ханна көрдүм диир этэй? – диибин, кэпсэтии тимэҕин өһүлээри.

Акулина Христофоровна: Савва дойдутугар тахса сылдьан, олус өлгөмнүк үүммүт сэлиэһинэй тыалга нуоҕалдьыйа хамсыырын, муора курдук долгулдьуйарын аһары сөҕө, үөрэ көрөн, ол сайын суруйбут. Матыыбын композитор Герман Комраков айбыт. Ити ырыатын дойдутун кытта ситимниир, дойдутугар тардар күүс тэҥэ саныыра.

– Ылламмыта 60-ча сылы чугаһаппыт эбит ээ! «Сардаана» ырыаны кытта бараллаа. Өлбөт-сүппэт үйэлээх ырыа кэккэтигэр киирдэҕэ. Акулина Христофоровна, эн бэйэҥ хайа диэкигиний? Туох дьонноох-сэргэлээх этигиний?

Акулина Христофоровна: Чурапчы Мырылатыгар төрөөбүтүм. Ийэ, аҕа диэн тылы этэр дьолго тиксибэтэҕим. Ийэм биирбин да туола иликпинэ сэлликтэн, аҕам иккилээхпэр испанка дьаҥар ыалдьан өлөөхтөөбүттэрэ. Биэс оҕо тулаайах эргийэн хаалбыппыт. 16-лаах убайбыт ЧПУ-га үөрэнэрэ. «Үөрэххин тохтот, оҕолоргун иит-аһат, кыанан олоруохтара суоҕа», – диэбиттэр дьон. Ону эдьиийим Маайа туорайдаһан, үөрэниэхтээххин диэн модьуйан убайын үөрэҕин бырахтарбатах.

Дьэ онон эдьиийдэрим 14-тээх Маайа, 12-лээх Устинья дьон оттоотоҕуна оттоон, мастаатахтарына мастаан, бииргэ төрөөбүттэрин ханна да иитиигэ ыспакка сүөһүлэрин аһынан киһи-хара оҥортообуттара.

– Бу барахсаттары! Бэйэлэрэ да букатын ньирээйи оҕолор эбиттэр ээ.

Акулина Христофоровна: Урукку оҕоҥ кыратыттан кыһалҕаны мииммит буолан ордук толкуобай, дьаһаллаах.

Өлөрө чугаһаабыт ийэм ол сытан өссө этэр эбит ээ: «Ити баҕайыга наһаа убанымаҥ, ылларан кэбиһиэххит. Сэттэ ыйдаах итэҕэс төрөөбүт оҕо киһи буолбат», – диэн. Эдьиийдэрим барахсаттар эминньэхтии бааллыбыт сукунаны үүккэ уга-уга миэхэ эмтэрэн чобурҕаттараллар эбит. Үтүлүк саҕа оҕону куобах тириитигэр суулуу сылдьан күрүө баҕанатын үүтүгэр кыбытан баран, күннээҕи түбүктэрин толороллоро үһү. Тулаайах оҕолор ити сордоно сылдьалларын дьонтон истэн, Афанасий Собакин худуоһунньук дьоно иитэ ылаары сыарҕалаах атынан Кытаанахтан кэлэ сылдьыбыттарын эдьиийдэрим биэрбэтэхтэр. Киһи буолаары ол гынан биирдээхпэр хаампыппын ээ.

Сиргэ алҕас кэлэн хаалбыт киһи оскуоланы бүтэрэн үөрэххэ барарбар миэтирикэм суоҕа, маннык оҕо төрөөбүтэ диэн архыыпка туох да бэлиэ оҥоһуллубатах. Улууска киирэр суотчутунан урут илдьит этиллибитэ үһү ээ. Ону тиһэҕэр тиэрпэтэхтэр. Тулаайах дьон диэн аанньа ахсыбат быһыылара буолуо.

Эдьиийим Маайа олох кыратыттан күүс үлэҕэ миккиллэн, көрбүт дьон сөҕө көрөр улахан илиилээҕэ. Кожуров диэн сэлликкэ эмтэрэн нэһиилэ иэҕэҥнээн сылдьар, тыал күүскэ үрдэҕинэ тэмтэриҥниир ыарыһах киһиэхэ кэргэн биэрбиттэрэ үһү. Киһитэ уһаабатах. Кэлин Михаил Доҕордуурап диэн суруйааччы буолбут киһиэхэ кэргэн тахсан оҕо-уруу тэниппитэ.

– Кыргыттар, эһиги оскуоланы бүтэриигит саҕана, идэ талар эппиэттээх кэмҥит тирээбитигэр төрөппүттэргит, үөрэхтээх дьон, бука эрдэттэн орооһо сырыттахтара буолуо. Талар идэҕитигэр аҕаҕыт хайдах сыһыаннаспытай?

Сардаана Саввична: Юрист буолар баҕабын истэн баран аҕам: «Сааһыҥ тухары холуобунай буруйдаахтары кытта үлэлэһиэҥ эбээт. Ол, бука, чэпчэкитэ суох буолуохтаах. Ону толкуйдаан көр эрэ», – диэбитэ. Аҕам ити эргимтэҕэ үлэлиир прокурор, силиэдэбэтэл дьону кытта билсэрэ. Кинилэр үлэлэрин, түбүктэрин иһиттэн билэрэ. Харьков куоракка, юиридическайга үөрэнэ барар буолбуппар син туорайдаспатаҕа. Билигин кыыһым Яна, күтүөтүм Алексей эмиэ юрист идэлээхтэр.

Күннэй Саввична: Мин иккис идэм эмиэ юрист ээ. Билигин үлэлии сылдьар идэбин кытта ситимнээх. Оннук ирдэбил да баар. Медицинскэйгэ киирэрбин дьонум биһирээбиттэрэ. СГУ медфагын бүтэрбитим. Патологоанатом идэтинэн үлэлиибин.

– Ол кэмтэн үгүс сыл элэҥнээн аастаҕа. Билигин эһиги хайа хайаҕыт ылбыт идэҕитигэр буһан-хатан, кииллийэн кытаанах сулууспаны сүгэ сылдьаҕыт. Мин толкуйбар, ону булгуруйбат кытаанах санаалаах, тимир ньиэрбэлээх эр киһи дьиппиэнэ кыайыан сөптүҥү. Итини мин эһигини намтатан буолбакка, төттөрү эһиги кыаххытын сөҕөрүм бэрдиттэн этэбин.

Күннэй Саввична: Үөрэхпэр патологоанатом хайысхатыгар баран эрэрбин дьонум бастаан тута ылымматахтара. Аҕам сөбүлээбэтэҕин сонно биллэрбитэ. Бу идэ ис дьиҥин: дьоҥҥо, медицинаҕа, наукаҕа туһатын өйдөөн кэлин утарсарын син тохтоппута.

– Боростуой дьон санааһыммытыгар, кырдьык дьулаан идэ. Ол кэннэ кэлэн аһыахха, хараҥаҕа соҕотох хаалыахха диэтэххэ… Кандидатскай диссертацияҕын бу хайысханан көмүскээтэҕиҥ буолуо.

Күннэй Саввична: Оннук.

Акулина Христофоровна: Бу оҕолор бэйэбин батан олох кытаанах өттүн талан сылдьаллар. Төрүччүбүтүн хаһыстахха, Кривошапкиннарга оннуктар элбэхтэр. Эдьиийдэрим тэрийэннэр Москватааҕы энергетическэй институкка үөрэммитим, 1955 с. гидротехник-инженер идэлэммитим. Дойдубар үлэ ыйыттаран билэр дьоммун хорохоот оҥосторум. Үлэ суох диэн тибэллэрэ. Хайыахпыный, саҥа тутуллан эрэр Братскай ГЭС-кэ үлэлии барар буолбутум. Бииргэ үөрэммиттэрбинээн – түөрт нуучча уолунуун тиийдибит. Усулуобуйа ыарахан. Уһун бараахха ыга симсэн олоробут. Маҥнай Иркутскайтан Братскайга диэри линия тардыытыгар маастардаабытым. Уонча дьиэлээх Мохнатка диэн көһүүгэ кэлбит таҥараһыттар дэриэбинэлэригэр олорбуппут. Просека кэрдэр үлэһиттэрбит хаайыылаахтар, 28 миэтэрэҕэ тиийэ уһуннаах, чүмэчи курдук көнө бэстэри кэрдэ-кэрдэ кыстыыллара. Ол кэннэ уматан иһэрбит. Оо, ол маһы харыһыйа да саныырым. Дойдубар Чурапчыга тиэйэн илдьэр киһи төһө эрэ дьиэ-уот тутуллан сандаарар этэ диэн.

Котлован хаһыыта, бетон фундамены туруоруу, Ангара өрүһү сабыы үлэтэ саҕаламмыта. Сүүрүктээх өрүскэ самосвалынан бетону аҕалан кутуу түргэн тэтими эрэйэрэ. Кыратык бытаарыы буолла да, өрүһүҥ сүүрүгэ бетону таах суурайан илдьэ барара. Ол кэмҥэ, тэҥҥэ Красноярскайга ГЭС тутуута баран эрэрэ. Тутуллан эрэр ГЭС-тэртэн хайалара түргэнник өрүһү саппыт, ол хаалар, хойутаабыта тохтотуллар диэн партия дьаһала кэлбитэ. Саҕалаабыт үлэбитин атаҕар туруораары аһыыры, утуйар ууну умнан туран түбүгүрүү буолбута, хамсаныы-имсэнии кытаанаҕа этэ. Күнүстэри-түүннэри тохтоло суох үлэлээн үс күн иһигэр Ангара өрүһү сабан кэбиспиппит. Үөрүү өрөгөйө онно буолбута. Братскай ГЭС тутуута – үйэ сүдү тутуутун быһыытынан билиниллибитэ. Красноярскайдааҕы ГЭС тохтотуллубута.

– Дойдугар төннөн кэлэн ханна үлэлээбиккиний? Ханнык тутуулар бырайыактарыгар кыттыбыккыный?

– Совнархозка үлэлээбитим. Куорат тутууларыттан Кулаковскай аатынан Култуура дьиэтин, Пионердар дыбарыастарын, Минсельхоз дьиэтин 69-с, 74-с кыбаарталлар тутууларын, куорат хочуолунайдарын бырайыактааһыҥҥа кыттыбытым.

«Якутгражданпроекка» үлэлии сылдьан Нерюнгри куорат оччотооҕу мас кыбаарталлара тутуллар сирдэрин сейсмическэй оройуон быһыытынан көрөн, Москваҕа консультацияҕа сылдьан бигэргэттэрбитим. Институт, биллэн турар, ону ылыныан баҕарбатаҕа.

Дойдубар да үлэлээһин чэпчэки буолбатах этэ.

– Савва Иванович айар үлэнэн дьарыктанарыгар дьиэҕэ-уокка төһө усулуобуйалааҕай?

Акулина Христофоровна: Суох бөҕө буоллаҕа. Бэйэтэ да оннугу эрэйбэт этэ. Эдэр эрдэхпититтэн кыһыннары-сайыннары быстыбат элбэх хоноһолоох, сылдьар ыалдьыттаах боростуой ыалларбыт. Биири аантан атааран бакаалаһан эрдэххэ, ситэ аан сабыллыар тиийбэккэ атын ыалдьыт тиийэн кэлэр.

Күннэй Саввична: Остуолга уһуннук олорорун да өйдөөбөппүн. Куукуна остуола хомулуннаҕына ол муннугар кэлэн олорон, күҥҥэ төбөтүгэр муспутун, сааһылаан суруйар быһыылааҕа. Даачаҕа биир остуолга утары олорон үлэлиирбит. «Бу хаһан бүтэр үлэний? Хас страница буолуохтааҕый?» – диэн мин диссертациям суруллуута бүтэн быстыбатын сөҕөрө. – 150 страница хобул да соҕус буолуо эбит», – диэн кыһытара. Көмүскээн кэлбитим кэннэ үлэбин ааҕан көрбүтэ. Үс страницаҕа нэһиилэ тиэрпитэ, научнай үлэ диэн дьэ сүрдээх эбит диэн саллыбыта.

Акулина Христофоровна: Тылбааска улахан сыратын анаабыта. Ол кэмҥэ остуолга үлэлии-үлэлии туран төттөрү-таары хаамара. Биирдэ ол хаама сылдьан «Быть или не быть» диэн этиини хайдах сахалыы этиэххэ сөбүй диэбитин түбэһэ истэн: «Киһи биитэр кии буолуохха», – диэтим сонно төбөбөр көтөн түспүт тыллары төлө биэрэн. «Кырдьык даҕаны!» – Савва онуоха саҥа аллайа түспүтэ.

Күннэй Саввична: Аҕабыт айар үлэтигэр тылдьыт арааһын туһанара, Ожеговтан саҕалаан англо-русскай тылдьыкка тиийэ.

– Савва Иванович поэт буолан өрүкүтэр күүһү тулалыыр айылҕа кэрэ көстүүтүттэн эмиэ булар буолуохтаах. Кини хараҕын үөрдээри даачаҕытыгар эҥинэ дьэрэкээн сибэккилэри олордоргут эбитэ буолуо.

Күннэй Саввична: Аҕабыт оҕо эрдэҕиттэн тыҥа ыарыһах буолан үгүс үүнээйи сытын тулуйбат. Онон сибэккини олус үлүһүйэн үүннэрбэппит. Оннооҕор түннүгүн аттыгар үүнэр черемуха тыынарыгар мэһэйдиирин иһин, кэрдэргэ күһэллибиппит. Кэлин майааһыны (боярышнигы) тулуйбат буолбута.

– Урукку үтүө кэмнэргэ суруйааччылар дьиэ кэргэнинэн айар дьиэлэргэ, санаторийдарга сынньана барыылара диэн тэрээһин баар эбит дии. Оннук сынньалаҥынан эһиги туһаммыккыт дуу? Улахан суруйааччылары да көрөн аһардаххыт буолуо.

Сардаана Саввична: Аҕабыт үтүөтүнэн биһиги оччотооҕу саха уонна нуучча литературатын бастыҥ суруйааччыларын, дьиҥ улахан интеллигеннэрин илэ көрөр, кинилэр тылларын-өстөрүн истэн хаалбыт дьоллоохпут.

Күннэй Саввична: Дьиэ кэргэнинэн ССРС Суруйааччыларын союһун айар дьиэлэригэр Гаграҕа сынньаммыттаахпыт. Сэргэстэһэ хоско нуучча улахан суруйааччыта Юлиан Семенов олорбута. Бэйэбит курдук бытырыыс оҕолору булсан, оччотооҕуга тэнийбит «В нашем доме поселился замечательный сосед» диэн тыллардаах ырыаны түннүгүн анныгар тахсан ыллаан чаҕаарарбыт.

Мэһэйдиигит диэн мөҕүттэрин оннугар дьэрэкээн тортаах чэйгэ ыҥыртаан үөрдүтэлээбитэ. Кэлин билэбит ээ, кини ити сылларга «Семнадцать мгновений весны» диэн чулуу айымньыны суруйа сылдьыбыт кэмэ эбитин. Улуу дьон ордук боростуой, улаатымсыйары билбэт судургу майгылаах буолаллар эбит.

Акулина Христофоровна: Савва дойдутуттан ыраата барары сөбүлээбэт этэ. Үйэбитигэр үстэ куруорка, биирдэ Казахстаҥҥа, ол кэннэ Италияҕа, Швейцарияҕа сылдьыбыппыт. Аҕабыт тиийээт да төннөр хонугун ааҕан барара. Дойдутун, оҕолорун ахтара.

Күннэй Саввична: Ийээ, Удаляньчига сынньаммыккытын кэпсээриий?

Акулина Христофоровна: Кэпсээнтэн кэпсээн. Савва аҕатын өттүнэн төрдө Тараах Тараас диэн хоһуун үлэһит, олоҥхоһут, элбэх оҕолоох киһи олоро сылдьыбыт. Кинини утумнаан бары туойар, олоҥхолуур эбиттэр. Оҕо саастарыттан уус тылга бигэнэн, олоҥхо эйгэтигэр улааттахтара. Тараах Тарааһы тоҥус дииллэрэ.

– Савва Иванович оччоҕо аҕатын өттүнэн эбэҥки хааннаах буолан тахсар дуу?

Акулина Христофоровна: Оннук. 1995 с. Кытайга эмтэнэ, сынньана бара сылдьыбыппыт. Оччолорго Удальянчи санаторийа саҥа олохтонон эрэрэ. «Аттынааҕы санаторийга эһиги биир дойдулааххыт, невропатолог идэлээх эбэҥки киһитэ баар», – диэтилэр арай биһиэхэ дьон. Ону муодарҕыы истибиппит, билсибиппит. Киһибит рестораҥҥа ыалдьыттата ыҥырбыта. Эбэҥкилии таҥнан наҥнарыспыт эмээхситтэр кэлбиттэрэ. Врачпыт Саха сирин картатын тэлгэтэ сытан, төрөөбүт сирим бу баар диэн Нерюнгри кыраныыссатыгар баар Иенгра аттынааҕы тайҕа сири тобулу ыйбыта. «Кииним түспүт сирэ Шологон манна баар», – диэбитэ. Онуоха Савва: «Мин дойдум аата эмиэ Шологон (Солоҕон) ээ!» – дии түспүтэ. Киһибит үөрбүтэ, биир төрдүлээх дьон буолуохпутун сөп диэн аны Савва төбөтүн туппахтаабыта итиэннэ: «Эппэтэҕим дуо?! Бу – биһиги кэтэхпит. Хос кэтэх тоҥустарга эрэ баар», – диэн саҥа аллайбыта, киһибин кууһа түспүтэ.

– Онно хайдах тиийэн хаалбыт киһиний?

– Төрүттэрэ революция иннинэ онно тиийбиттэр. Бэйэтэ буоллаҕына Даманскай арыыны кытайдар ылыыларыгар тиксэн хаалбыт. Кэргэнэ кытай дьахтара, оҕолоро кытайынан ааҕыллаллар.

Төрөөбүт сириттэн кый ыраах тиксэн хаалбыт киһи Савваны аймаҕын булбут тэҥэ долгуйа үөрбүтэ. Диагностыыр тэрили бэлэхтии сатаабытын ылбатахпыт. Анал идэлээх Кытай эмчитэ эрэ быһаарсар тэрилэ буоллаҕа.

– Савва Иванович наһаа уустук кэмҥэ союһу салайан олорбутун өйдүүбүт. Будуллар, бааллырар аһаҕас муораҕа булгуруйбат эр санаалаах хаппытаан, хараабылын сатабыллаахтык салайан, уҥуоргу кытылы булларбытыгар тэҥнээҕэ.

Акулина Христофоровна: Ыарахан кэмнэр этилэрэ. Союһун чөл хаалларар туһугар сыраласта да этэ! Литфонд, пропаганда отдела суох оҥоһуллубуттара. Солбуйааччытынаан, Д.В. Кириллинниин, машинисткаларыныын үһүө эрэ хаалбыттара. Солкуобай баһын бас билбэттэрэ. Үлэлэрин төлөбүрэ – «Якутзолото» муоста сууйааччытын хамнаһыгар тэҥнээҕэ. Ол да буоллар союз сүһүөҕүн буларыгар күүстэрин харыстаабат этилэрэ. Өксөкүлээх Өлөксөй, Былатыан Ойуунускай ааттарын үйэтитиигэ элбэҕи оҥорбуттара. Кинилэри өй-санаа өттүнэн кырдьаҕас народнай суруйааччылар, учуонайдар А.Е. Мординов, Г.П. Башарин, Е.Е. Алексеев мэлдьи өйүүллэрэ, сотору-сотору төлөпүөнүнэн билсэ тураллара, үлэлэригэр-хамнастарыгар хайысха ыйаллара, сүбэлииллэрэ.

– Акулина Христофоровна, Савва Иванович бастакы народнайдарга, атыннык эттэххэ улахан оҕонньотторго ураты истиҥ, иһирэх сыһыанын ахтыыларыттан ааҕан билэбит.

Акулина Христофоровна: Тыый, кинилэри олус ытыктыыр, өрө тутар буолара. Соҕотохсуппакка сэргэхситэ сатыыра, сынньалаҥнарын тэрийэрэ. Суоппардара Николаев Софронунан булка таһаартарара. Оҕонньоттор биир эмэ куобахтаах төнүннэхтэринэ да үөрэллэрэ. Тыа салгынынан сайа тыыныылара да, тайҕаҕа хаамсаллара да улахан дуоһуйуу буоллаҕа, дьиэҕэ олорор дьоҥҥо.

Амма Аччыгыйын таҥара тэҥэ улуутута көрөрө. Биирдэ маннык буолла. Дзержинскэй 15-гэр киэҥ-куоҥ дьиэлэммит үөрүүбүт малааһыныгар Күннүк Уурастыырабы, Болот Боотуру ыҥырдыбыт. Савва ол үөрүүүтүгэр Амма Аччыгыйын эмиэ ыҥырар санаалааҕа. Ону этээри өр да өр аттыгар тура сатаабыт, үөһэ тыынан ыла-ыла толлон, соннук сүрүн наадатын кыайан эппэккэ хаалбыт.

Оҕонньор малааһын буолбутун Күннүк Уурастыыраптаахтан иһиттэҕэ дии. Хайа эрэ түгэҥҥэ түбэһиннэрэн: «Мааныга ыҥырылларга достойнайа суох буоллаҕым», – диэн тыл ыһыктыбыт. Савва онтон дэлби кыбыстан сиргэ тимирэ сыспыт. Дьиэтигэр кэлэн ыҥырбатаҕыттан дэлби кэмсиммитигэр «Кэһэй!» диэтэҕим дии.

– Амма Аччыгыйын сүдүтүтэ көрөрө бэрдиттэн толлон эппэккэ хааллаҕа. «Амма Аччыгыйа… Хайдахтаах чугас, истиҥ аатый ити биһиэхэ? Ама, ити ааты истэн, хайа саха сүрэҕэ сылаанньыйбатый, сирэйэ сырдаабатый?! Этэргэ дылы, Амма Аччыгыйа саха диэн баар буолуоҕуттан бу күн сиригэр баарга дылы…» – диэбит ээ биир ахтыытыгар Савва Иванович.

Акулина Христофоровна: Амма Аччыгыйын уҥуоҕар боруонсаттан бюст туруорбута. Хомойуох иһин, ый курдук эрэ турбута. Уоран ылбыттар этэ. Савва олус да абарбыта, хомойбута.

– Акулина Христофоровна, Савва Иванович врач идэлээх М.А. Марковтыын, суруйааччы П.Д. Аввакумовтыын оскуолаҕа сэттискэ үөрэниэхтэриттэн бу олохтон барыахтарыгар диэри истиҥ доҕордууларын өрүү истэрим. Ол саҕаттан кинилэр кэргэттэрэ Матрена Ивановна, Татьяна Александровна, эн үһүөн ыкса дьүөгэлиигит.

Күннэй Саввична: Ол эрэ буолуо дуо? Кинилэр оҕолоро, үс кыыс, кыра сааспытыттан дьүөгэлиибит. Оҕо эрдэхпититтэн бэйэ-бэйэбитигэр убансан, оонньоон-көрүлээн, ахтыһан-суохтаһан улааппыппыт. Үөрүүбүтүн-хомолтобутун үллэстиһэрбит, өйөһөрбүт. Петр Денисович Туйааратын ыар ыарыы буулаабытыгар биһиги мэлдьи аттыгар этибит. Туйаара олоҕу-дьаһаҕы тэриниигэ саамай сатабыллаахпыт, өйдөөхпүт этэ. Сааһынан балыһа. Хомойуох иһин ыар ыарыы күндү дьүөгэбитин биһигиттэн былдьаан барбыта. Аны оҕолорбут эмиэ билсэллэр ээ.

– Дьэ кырдьык даҕаны, саха үс саарына салҕанан бара турар үйэлээх, умуллубат доҕордоһуу уотун умаппыттар эбит. Итинник көстүүнү урут билэ, истэ илигим. Уос номоҕор киириэн сөптөөх ыраас, үрдүк, дьикти үгэс иитиэхтэнэн, салҕанан баран иһэр эбит.

Акулина Христофоровна, кэргэттэргит доҕордуу сыһыаннарын бу курдук өссө бөҕөргөтө, бэйэ-бэйэҕит дьиэ кэргэттэргитин өссө ситимнии, өйөнсө үс дьүөгэ уһуннук олоруҥ.

Сардаана Саввичнаҕа, Күннэй Саввичнаҕа үлэҕит өрүү үтүө түмүктээх буоларыгар, ытык дьон ыччаттара диэн этиини көлүөнэттэн көлүөнэҕэ салгыыргытыгар, аҕаҕыт, норуот тапталлаах поэта, Савва Иванович Тарасов хоһоонугар эппитинии бука барыгытыгар: «Баҕарабын аал уоккут өссө күүскэ күөдьүйүөн…» – диэн алгыы хаалабын.

Анна Варламова-Айысхаана

Чолбон. – 2014. – №4

Тарҕат:

Подписаться

Салгыы аах

Сүбэлиибит