Бүгүн биһиэхэ народнай суруйааччы, П.А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэ лауреата В.С. Соловьев-Болот Боотур кыргыттара: Наталья Васильевна Соловьева – Федеральнай казначейство Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр салалтатын сүрүн казначейа уонна Татьяна Васильевна Соловьева М.Н. Жирков аатынан музыкальнай училище үөрэх чааһыгар дириэктэри солбуйааччыта ыалдьыттыы кэллилэр.
– Эһиги аҕаҕытын, Василий Сергеевиһи, билэр дьон, кинини ыраас дууһалаах, олус үөрүнньэҥ, элэккэй майгылаах, үрдүк култууралаах киһи этэ диэн сыаналыыллар. Онон ураты сылаас эйгэҕэ иитиллэн улааттаххыт.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Оо, оннук бөҕө буоллаҕа! Биирдэ мөҕүллэн-этиллэн көрбөтөх бэйэккэбит. Уу-чукурук диэн сахалыы таптал ааттаах этибит.
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Ас амтаннааҕын, минньигэһин биһиги диэки үтэрэ. Аҕабыт курдук собону минньигэстик фаршируйдуур, хортуоппуй пюретын астыыр киһини булар саарбах. Аны этинэн кэтилиэтэ сыттыын, амтанныын ураты буолара.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Мин кефири олус сөбүлүүрүм. Оскуолаҕа барыам иннинэ, аҕам кефирбин булгуччу бэлэмнээн, атыылаһа охсон кэлээччи. Даачатыгар күһүн өргө диэри олорооччу. Ахтан-суохтаан тиийдэхпитинэ, оһоҕун тигинэччи оттон, биһиэхэ сонун аһы бэлэмнииргэ түбүгүрэрэ. «Уу-чукуруктарым, кэлэн аһааҥ», – дии-дии төбөбүтүттэн сыллаталыыра.
– Учуутал идэлээх киһи дьиэҕэ үөрэххитин хонтуруоллуура буолуо…
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Биһиги үөрэҕи кэбэҕэстик ылынарбыт. Онон долгуйарга, үөрэтэ-такайа сатыырга төрүөт суоҕа. үөрэммитим тухары аҕам төрөппүт мунньаҕар сыччах иккитэ эрэ сылдьыбыта. (Күлэр). Айар киһи өрүү солото суох буоллаҕа дии.
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Аҕабыт хаһан да көҥүл бүтүн күөмчүлээбэтэҕэ. Идэни таларга көҥүлү биэрбитэ. Мин СГУ омук тылыгар факультетын бүтэрбитим.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Ийэм мин быраас буолуохпун баҕарара эрээри, олус күһэйбэтэҕэ. Томскайдааҕы политехническай институкка үөрэнэн инженер-электронщик идэтин ылбытым.
– Ийэҕит Анна Ильична омугунан нуучча эбит дии. Кэрэ бэйэлээх быраас кыыһы саха киһитэ ханна көрсөн, торҕо буруону унаарыппыттарай?
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Сэрии кэнниттэн, 1948 с. ийэбит Москватааҕы мединституту бүтэрбит. Ол кэмҥэ быраас идэлээх элбэх ыччаты биэс сылга болдьохтоон Саха сиригэр үлэлэтэ ыыппыттар. Чурапчы улууһун Мындаҕаайы нэһилиэгэр анаабыттар. Онно биэс сыл үлэлээбит. Ыраах-ыраах сытар нэһилиэктэргэ атынан сылдьара үһү. Үлэлиир дуогабара бүтэн, Москваҕа төннөрүн долгуйа көһүппүтүн кэпсиирэ. Онтон… онтон дьылҕата тиэрэ эргийэн тахсыбыт. (Кыргыттар ити түгэҥҥэ тэбэнэттээхтик күлсэн баран: «Чтоб не отпустить ее, подсунули папу…» – дэспиттэрэ).
Аҕабыт ол кэмҥэ сэрииттэн төннүбүт, Албан аат III истиэпэнэ уордьаннаах, эдэр, кырасыабай бөҕө киһи буоллаҕа. Сэрии иннинэ холкуостаах ыччат оскуолатын бүтэрэн баран учууталлаабыт. Фронтан төннөн кэлэн баран кэтэхтэн Дьокуускайдааҕы пединститукка киирбит.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Холбостохторун эһиилигэр, 1953 с. мин төрүүбүн, 1959 с. балтым Таня. Ийэбит тоҕус сыл балыс этэ. Сүрдээх иллээхтик түөрт уон сыл бииргэ олорбуттара.
– Көрө, атын-атын омук дьоно олорон кэлбит олохторун укулаатын уратытыттан, үгэһи, сиэри-туому, ону кытта аһы-үөлү, майгыны даҕаны атыҥыраһан, тыл-тылга киирсибэт буолуохтарын эмиэ сөп ээ. Эһиги ону бэлиэтии көрөргүт дуу?
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Су-уох. Ол өттүнэн киҥир-хаҥыр саҥарсыы букатын тахсыбат этэ.
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Ийэм бэйэтэ дэриэбинэ кыыһа буоллаҕа. Тульскай уобаласка төрөөбүтэ. Аны манна кэлэн, оччотооҕу түҥкэтэх тыа сиригэр саха дьонун кытта өр булкуһан олорор. Саха дьонун олоҕун, быһыытын-майгытын көрө үөрэнэр. Өссө бэртээхэйдик сахалыы саҥарара. Онон ыал буолан олорууларыгар атыҥыраһыы суоҕа.
– Эһиги да оччоҕо, син сахалыы саҥарыаххытын сөп эбит дии.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Дьиэҕэ-уокка сахалыы саҥарар, кэпсэтэр үөрүйэҕи иҥэрбэтэхтэрэ. Оннук оскуола да суох быһыылааҕа. Онон сахалыы билбэппит.
– Оо… Аҕаҕыт саха народнай суруйааччыта дии. Кини «Сааскы дьыбардар», «Уһуктуу» романнара нууччалыы тылбаастаммыттара. Ону аахтыгыт ини оттон?
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Ааҕан буоллаҕа. Тыла-өһө баайа, ылбаҕайа сүрдээх.
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Кини киэҥ билиилээх-көрүүлээх, историяны, этнографияны, фольклору хасыһан үөрэтэрэ. Кинигэ баайдаах ыал этибит. Ону таһынан сурунаал арааһын суруйтараллара. «Новый мир», «Современник», «Москва», «Нева» сурунааллар билигин гарааспытыгар кыстанан тураллар. Ийэлээх аҕабыт элбэхтик ааҕар буоланнар, ааҕыынан үлүһүйүү төрөппүттэрбититтэн бэрилиннэҕэ.
– Дьоҥҥут уоппускаларыгар дьиэ кэргэнинэн ханна эмэ сынньанар этигит дуо?
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Суруйааччылар айар дьиэлэригэр дьиэ кэргэнинэн баран сынньанар этибит. Аҕабыт аан дойдуну кэрийэрин дьэ сөбүлүүрэ. Египеккэ, Италияҕа, Индияҕа, Грецияҕа, Арабскай Эмираттарга, Монголияҕа сылдьыталаабыта. Баһаам сонуннаах буолара, сэргээн ахан кэлэрэ. Киэҥ сиринэн тэлэһийии, сонун сирдэри көрүү суруйааччы хараҕын эбии аһар, кыаҕын кэҥэтэр буолуохтаах.
– 1939 сыллаахха Василий Сергеевиһы репрессия тымныы хаһыҥа хаарыйан, 7 сыл хаайыыга уураахтанан баран, 16 ый сытан тахсыбытын билэр буоллаххыт. Ыйыттаххытына тугу сэһэргиирэй?
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Олоҕун ити кэрчигин өйдөтөн кэлэри сөбүлээбэт этэ. Арай өйдүүбүт, кып-кыараҕас ыскаапка туруорбутунан хатыылларын. Сылайан бокук гыннаххына, ол уһун ыскаап иэҕэҥнээн баран үлтү түһүөн сөптөөҕө үһү.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Хайалара эрэ хобулаан ол түбэһиннэрэ сылдьыбыт. Уот Субуруускай бартыһаан аҕабыт эдэригэр өлбүт бастакы кэргэнин убайа дуу, чугас аймаҕа дуу эбит. Онон ситимнээн, биир куомуннаах курдук көрүллүбүт. Хаайыыга киирбит кэмигэр Пушкин, Лермонтов, Крылов хоһоонноругар тылбаастара, бэйэтэ суруйбут кэпсээннэрэ сүппүттэрэ үһү.
– Василий Сергеевич өссө да олоруон, айыан-суруйуон Аҕа дойду сэриититтэн ылбыт ыар баастара сарбыйдахтара…
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Оннук. Аҕабыт Калининградскай, Ленинградскай уобаластары, Литваны, Белоруссияны уонна Польшаны босхолооһуҥҥа кыттыбыта. Германияҕа тиийэ сэриилэспитэ. Орджоникидзе куорат госпиталыгар атаҕын быһар туһунан боппуруоһу көтөҕө сылдьан баран тохтоппуттар. Онно үс ый эмтэммит. Сүһүөхтэрин ньиэрбэтин ыарыытыттан олус эрэйдэнээхтиирэ. Тугунан-тугунан эмтэммэтэҕэ баарай?! Уринотерапиянан эмтэниигэ кытта тиийэ сылдьыбыта. Хантан эрэ ааҕан, алтан харчы көмөлөөх эбит диэн 1961 сылга диэри таһаарыллыбыт манньыаттары олорор сириттэн тилэҕэр тиийэ пластырынан этигэр сыһыартаан кэбиһэрэ. Манньыаттара хараардаҕына, ити ыарыыбын ыллылар диэн түмүк оҥосторо. Кырдьык чэпчиирэ. Манньыаттарын эрэһиинэнэн ыраастаан, аныгыскы сеансыгар бэлэмнээн уурара.
– Айартан-суруйартан атын өссө тугунан умсугуйарай?
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Бултуура, уһанара. Оҥорбут остуола, ыскаамыйата даачатыгар билигин да туттуллар. Булуус хаһан, сайыны быһа ыраас муус уутун иһэрбит. Аны оҕуруоччут бэрдэ. Уонча биэдэрэҕэ тиийэ моонньоҕону хомуйарбыт. Биир дьикти дьоҕура – билгэһит. Буолуохтааҕы оруобуна тойоннуура. Сиэнэ ким буоларын түүлүнэн билгэлээн олороро. Бастакы сиэн уола төрүөн иннинэ сүгэни түһээтим, уол оҕо кэлси диэн буолбута. Ол уолга Топорик диэн хос аат иҥмитэ. Иккис сиэнигэр аны түүлүгэр быһах, үсүһүгэр сүгэ көстүтэлээбит. Онон УЗИ олох да наадата суох этэ (күлэр). Аны ким олохтон барарын эмиэ эрдэ билэн олороро дьикти этэ.
Аҕабыт дьиктилэрдээҕэ олох кыратыгар биллибит. Игирэ аҥара уолчаан күһүн сүөһү сүттэҕинэ чопчу ыйан биэрэр эбит, сүтүктээхтэр анаан сиэтэн илдьэ бараллара үһү.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Хоту дойдуну наһаа ахтара. Эдэригэр Уйаандьыга учууталынан үлэлии сылдьыбыт. Туундараны, өлгөм булду, хоту сир үтүө майгылаах олохтоохторун ахтан-санаан кэлэрэ. Кэлин командировка ылан Березовкаҕа, Уус-Дьааҥыга, Нелемнэйгэ сылдьыталаабыта. Айар-суруйар сүргэтэ көтөҕүллэн төннөрө. Хоту сир дьонун кытта өр алтыспыт буолан «Сааскы дьыбардар» ромаҥҥа дьон характердара олус итэҕэтиилээхтик арыллар.
– Тыаҕа олорор аймахтаргытыныын төһө билсэр этигитий?
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Билсэн бөҕө буоллаҕа. Аҕабыт инитэ Бүөтүр уон оҕолооҕо. Биһиги кырабытыгар, Мир (билигин Кулаковскай) уулуссаҕа мас дьиэҕэ олордохпутуна, тыаттан киирэр дьээдьэ Бүөтүр оҕолоро үөрэх туттарсар, уопсайа суох хаалар түгэннэригэр биһиэхэ дьиэлэнэллэрэ. Бүөтүр Сергеевич улахан уола П. Ойуунускай кыыһын Сардаана Платоновнаны кэргэн ылбыта. Саҥаспыт эдьиийинээн Саргылааналыын биһиэхэ элбэхтик сылдьаллара. Аҕабытын: «Дядя Вася…» – диэн истиҥник ааттыыллара.
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Биһигини кытта өссө аҕабыт балта, Настя олорсоро. Күн солото суох сылдьар дьоммут дьиэ түбүгүн сүксэр киһилээх буолан абыраналлара. Тетя Настя оҕо-уруу тэриммэккэ олоҕун соҕотох моҥообута. Биһигини олус таптыыра, кыһамньылаахтык көрөрө-истэрэ.
– Анна Ильична туһунан ыйыппакка хааларым сатаныа суох. Кэлин медицинскэй факультекка үлэлээбит курдук истэрим.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Уһуннук терапевтаабыта, кэлин кардиолог хайысхатынан идэтийбитэ. Медицинскэй факультекка өр үлэлээбитэ. Студеннарыгар ийэлии болҕомтотун уурара.
Хас биирдии устудьуон тугунан тыынарын, туох кыһалҕаҕа кыпчыттарбытын, үөрүүтүн-хомолтотун, ким кими таптаан хам хаппытыгар тиийэ билэрэ. Аҕабыт айар үлэнэн дьарыктанарыгар усулуобуйа олохтуу сатыыра. Доруобуйатын туругун кэтиирэ, тугу аһыыра сөбүн, сөбө суоҕун кытта ыйара. Ыраах командировкаларга барарыгар таҥаһын-сабын бэрийэрэ, өйүөтүн тэрийсэрэ. үлэттэн уурайан, айар үлэнэн дьарыктанарыгар сүбэлээбитэ. Ону ылынан, аҕабыт үлэтиттэн эрдэ тохтоон, олоҕун литератураҕа анаабыта.
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Ийэлээх аҕабыт айылҕаны олус таптыыллара. Даачаларын ото-маһа, сибэккитэ тыллыытыттан оҕолуу үөрэллэрэ. Аҕабыт муус устар 10-тан оһоҕун оттон, көһөргө тэринэн барара. Биһигиттэн чугас поэт Леонид Попов, «Дворянское гнездо» диэн ааттыыр көлүччэбит нөҥүө Семен, Софрон Даниловтар, балачча тэйиччи Амма Аччыгыйа аах олороллоро. Аҕабыт Николай Егоровичтыын хардары-таары сылдьыһаллара. Хайа хайалара атахтарынан иэдэйдэллэр да, икки-үс күн көрсүбэтэхтэринэ ахтыһар курдуктара. Суруйааччылар суоппардара Софрон Николаев уонна аҕабыт сиэн быраата Сергей Соловьев куска, куобахха сырытыннарар буолаллара.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Амма Аччыгыйа олоҕор ыар сүтүктэри ылбытыгар доҕорун кутурҕанын тэҥҥэ үллэстибитэ. Туох кыалларынан өйүү-убуу сатыыра.
Мин оҕолорум кыраларыгар, улаханым тоҕустааҕар, кырам түөртээҕэр огдообо хаалбытым. Эһэлэрэ уолаттарбар аҕаларын солбуйбута. Тулаайах аҥардаах оҕолор кэм өйөбүллээх, тирэхтээх курдук сананаллара. Били Топорик диэн хос ааттаммыт уолум Илья билигин Америкаҕа олорор. Юрист идэлээх. Бастакы сиэнэ буолан ордук чугастык тутара.
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Сайын төрөппүттэрбит даачаларыгар доҕотторун ыҥыран ыалдьыттаталлара. Федоровтар, Трапезниковтар дьиэ кэргэн кэрэ аҥардара эмиэ нуучча дьахталлара этилэрэ. Бу үс ыал бырааһынньыктарга оҕо, сиэн төрөөбүт күннэригэр хардарыта ыҥырсаллара. Ырыа бөҕө ылланара, оҕо аймах күлүүтэ-оонньуута чугдаарара.
СР үтүөлээх артыыската Наталья Трапезникова аҕата ол кэмнэргэ Саха АССР үрдүкү Сэбиэтин кэнсэлээрийэтигэр начаалынньыктаабыта. Наташа Москваҕа үөрэнэр сылларыгар биһиги эбэбитигэр дьиэлэммитэ. Ол курдук бу үс дьиэ кэргэн бэйэ-бэйэлэрин өйөһөллөрө.
– Эһэҕит уһун кыһын айарыгар-суруйарыгар дьиэҕэ усулуобуйалаах этэ дуо?
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Дзержинскэй уулуссаҕа түөрт хостоох дьиэлэммиппитигэр дьэ кабинет тэриммитэ. Саҥа миэбэл ылыммыта. Кэлин «Уһуктуу» романын бастакы томугар ылбыт гонорарынан аны арабскай миэбэли тэлгээбитэ. Билигин да турар. Ол кабинетын мин уолум хос гынан олорор. Аҕам уопсайынан миэбэли олус сөбүлүүрэ, сыаналыыра. Кэлин ылыммыт миэбэлэ киһи кыайан сыҕарыппат ыарахан. Арааһа дууп мастан быһыылаах. Эргэ остуолун Хатылыга, музейыгар таһаарбыппыт. Чурапчы улууһун Хатылы орто оскуолата кини аатын сүгэр.
– Суруйааччы киһи күнүн хайдах аттаран үлэлиирэй?
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Суруйар остуолугар сарсыарда олох эрдэ, түөрт чааска туран, үлэтин саҕалыыра. Ол быыһыгар дьиэ иһинээҕилэрэ үөрэххэ, үлэҕэ аһаан баралларын тэрийэрэ, тугу эмэ сылытан, эбэтэр астаан, остуолун тарпыт буолара. Ол кэнниттэн эмиэ салгыы айар үлэтигэр турунара. Кулгааҕынан дөйүҥү буолан, араадьыйатын саҥата улахан буолара. Инньэ гынан биһиги эрдэ уһуктан хааларбыт. Киэһэ эрдэ, аҕыс чааһы аһарбакка утуйара. Биһигини оннук эрэсиимҥэ киллэрэ сатыыра.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Олус үлүһүйэн үлэлиирэ. Чэй иһиэх курдук чаанньык холбообут буолааччы уонна хантан? Айар илбискэ киирэн, «орто дойдуттан арахсан» олорор буолара. Ааны бэйэбит арыйан киирдэхпитинэ, доҕоор, куукунаттан тарҕаммыт ыыс быдаан буруо ортотугар түгэх хоско олоҥхолоон хоҥкулдьуйа олорор буолааччы. Ону «сиргэ түһэрэн», баһаары ыыта сыспытынан сэмэлээччибит. Оо дьэ, элбэх чаанньыгы уматан турар.
– ССРС үрэллиитин хайдах ылыммыттарай?
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Иккиэн коммунист этилэр. Путч буолбутугар, улаханнык долгуйбуттара. Үрүҥ дьиэни ытыалааһын кэмигэр, дойдуга тыҥааһын тахсыбытын кинилэр сирэйдэрэ-харахтара кэпсиирэ. Тэлэбиисэрдэрин иһигэр киирэн хаалыахтыы, моонньуларын ууннаран өрө мыҥаан ахан олорор буолаллара.
Хаһыат кэллэҕинэ ким урут харбаабыт быраап этэ. Ийэм олус бытааннык ааҕарыттан аҕам тулуйбакка эһэ тардан ылара. Түргэнник ааҕар буолан ис хоһоонун этэ, быһаара охсоро. Союз ыһыллыытын ыараханнык ылыммыттара. Ийэм Борис Ельцини хара ааныттан сөбүлээбэтэҕэ.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Ол кэмнэргэ үлэбититтэн кэллэххэ, дьиэҕэ олорооччуларбыт политикаҕа оройдорунан түһэн олорор буолааччылар. Арыт санаалара икки аҥы хайдан, мөккүһэн ылар этилэрэ.
– Атын дьиэ кэргэттэртэн ураты соҕус туох үгэс баарай, Соловьевтарга?
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Үлэһит буолбуппут кэннэ хамнаспытын олоччу ийэбитигэр туттарар үгэс баара. Уопсай хааһынаҕа ким төһөнү укпутуттан тутулуга суох, ийэбит харчы туохха ороскуоттанарын сатабыллаахтык тыырара. «Хааһынаҕа» киирбит үптэн «Москвич» массыына ыларга анал «статья» арыллыбыта. Уол оҕото суох, сүһүөҕүнэн эрэйи көрөр аҕам миигин автошколаҕа үөрэнэрбэр көрдөспүтэ. Күһэйбитэ диир ордук буолуо. Баҕарбатарбын да үөрэнэн, билигин тимир көлөнү айааһаабытым үйэ чиэппэрэ кэм буолла.
– Күндү аҕаҕытыттан хаалбыт малтан тугу ордук күндүргэтэ көрөҕүт?
ТАТЬЯНА ВАСИЛЬЕВНА: Аҕам алта уонугар дуу, алта уон биэһигэр эбитэ дуу, Собакин худуоһунньук олордон эрэ мэтириэтин уруһуйдаабыт этэ. Олус табыллыбыт аҕабыт мэтириэтэ – сыаната биллибэт күндү мал. Көстүүлээх сиргэ ыйаан туруорабыт.
– Василий Сергеевич баай архыыптаах буолуохтаах дииллэр билэр дьон. Боотуруускай улуустан тахсыбыт интеллигенция туһунан романы суруйууга матырыйаал хомуйара эбитэ үһү. Ол да кэннэ эдэр эрдэҕиттэн кыраайы үөрэтиигэ булбут, бэлиэтэммит үлэлэрэ элбэх буолуон сөп ээ.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Ийэбит кэриэһинэн, аҕабыт архыыбын олоччу төрөөбүт дойдутугар, Хатылыга тэриллибит музейга тиэйэн таһаарбыппыт. Ол музейы ыкса аймахпыт тэрийэн, дьаһайан олорор.
– Ытык киһи ыччаттара Наталья Васильевна, Татьяна Васильевна, сахалыы аахпат дьоҥҥо билиһиннэрэр курдук эттэххэ, Болот Боотур олоҕун, айар үлэтин чинчийиигэ, үйэтитиигэ наука үлэһиттэрэ: ф.н.д. Д.Е. Васильева, ф.н.к Н.З Копырин, ф.н.к. М.П. Алексеев-Дапсы, литературнай критик Е.П. Шестаков-Эрчимэн, эдэр учуонай, ф.н.к. С.Е. Ноева, народнай суруйааччылар С.И. Тарасов, С.А. Попов-Сэмэн Тумат дьоһуннаах ыстатыйалары суруйбуттара. Итиниэхэ эбэр буоллахха Өрөспүүбүлүкэтээҕи лицей дириэктэрэ, ф-м.н.д., Ил Түмэн депутата И.И. Шамаев биир интервьюга эппиттээх: «…«Уһуктуу» роман саха ааҕааччытыгар «Сааскы кэм», Россия олохтооҕор «Война и мир» кэриэтэ, хас биирдии саха киһитэ ааҕар сүрүн айымньытын быһыытынан билиниллиэхтээх», – диэн. Роман Саха сирин олоҕун бары ыпмыгын-чымпыгын дьоҕус кэрчик кэмҥэ бүүс-бүтүннүүтүн биир ситимҥэ уус-ураннык арыйан көрдөрөрүнэн саха литературатыгар тэҥнээҕэ суоҕун ыйбыта ылыннарыылаах.
Ыччаттаргыт аҕаҕыт нууччалыы тылбаастаммыт романнарын ааҕалларын көҕүлээҥ диэри итини этэбин.
НАТАЛЬЯ ВАСИЛЬЕВНА: Аҕабыт сыралаах үлэтин үйэтитээччилэргэ, норуокка тиэрдиигэ үлэлэһэр дьоҥҥо уонна тус бэйэҕэр улахан махтал.
– Түбүктээх үлэттэн быыс булан сэһэргэһэн ааспыккытыгар эһиэхэ эмиэ махтанабын. Элэккэй майгыгытынан, сылаас мичээргитинэн бу курдук дьону үөрдэ, тулаҕытын сырдата сылдьыҥ!
Сэһэргэстэ АЙЫСХААНА. Чолбон. – 2015. – №4